Ví như vào thời Lý, Lý Thường Kiệt đã cho xây dựng phòng tuyến
Như Nguyệt từ cửa sông Cà Lồ đến Vạn Xuân (Phả Lại), chiến lũy bằng
đất dài 30 km với hàng rào tre dày đặc, hố chông ngầm. Công trình có quy
mô đồ sộ như thế, cùng với công sức của quân lính là sự đóng góp to lớn về
sức người và sức của của nhân dân các hương, giáp, xã tại địa bàn. Cuộc
kháng chiến chống Mông - Nguyên thời Trần thu hút sự tham gia rộng rãi,
từ quý tộc tôn thất đến gia nô - nô tì. Dân chúng kinh thành tự giác thực
hiện kế thanh dã, hậu thuẫn cho triều đình và trực tiếp đánh địch tại chỗ.
Quang Trung - Nguyễn Huệ cất quân phá quân Thanh xâm lược,
xuất phát từ Phú Xuân, Hoàng đế mới có khoảng 2 - 3 vạn binh sĩ, dọc
đường tuyển thêm binh sĩ, đến Tam Điệp, đội quân đó đã lên đến hơn 10
vạn người. Trong trận đánh vào Thăng Long Tết Kỷ Dậu (30-1-1789), được
quân Tây Sơn bí mật vận động phối hợp từ trước, nhân dân 6 làng Mọc và
3 làng Gừng đã lấy rơm bện thành những "con rồng lớn", tẩm chất cháy,
phối hợp với nghĩa quân đốt thành lưới lửa vây đồn địch, góp phần làm nên
chiến thắng Đống Đa lịch sử.
Ở thời hiện đại, với mục tiêu cao cả và phương thức chiến tranh
thích hợp, trong 30 năm chiến tranh cách mạng (1945 - 1975), Đảng Cộng
sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã động viên, huy động được lực
lượng quần chúng đông đảo nhất tham gia kháng chiến. Trong cả hai cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, quân và dân
Việt Nam dồn toàn lực vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất
nước, song song với xây dựng chế độ mới tốt đẹp. Về phương thức, Việt
Nam không chỉ dựa vào lực lượng vũ trang mà dựa vào sức mạnh của toàn
dân, tiến hành chiến tranh toàn dân. Nói chiến tranh toàn dân nghĩa là Việt
Nam không tiến hành những cuộc "chiến tranh thông thường của các quân
đội"
14
, mà tiến hành khởi nghĩa vũ trang và chiến tranh cách mạng, trong đó
toàn dân đứng lên, sát cánh cùng các lực lượng vũ trang nhân dân, trực tiếp
chiến đấu chống lại sự thống trị và xâm lược của chủ nghĩa đế quốc và bè
lũ tay sai để giành và giữ chính quyền cách mạng
15
. Chiến tranh nhân dân
Việt Nam là sự "hoà quyện với nhau làm một" giữa cách mạng và chiến
