Cơ sở, yếu tố cội nguồn quyết định sự hình thành và vận động của
chiến tranh nhân dân Việt Nam cũng là cơ sở của tư tưởng chỉ đạo nghệ
thuật quân sự chiến tranh nhân dân Việt Nam. Toàn dân đánh giặc là do
mục đích, mục tiêu kháng chiến của nhân dân Việt Nam. Ở từng thời đoạn,
giai đoạn lịch sử, mục tiêu kháng chiến có sắc thái riêng, song bao quát vẫn
là chống quân xâm lược để bảo vệ Tổ quốc, giải phóng dân tộc, giành độc
lập, tự do. Vì vậy, chiến tranh nhân dân của dân tộc Việt Nam mang tính
chính nghĩa. Nhân dân tham gia như thế nào, ở mức độ nào là do tài tổ
chức, động viên của các nhà lãnh đạo đất nước. Ngay từ thời Lý, Trần, lực
lượng chiến đấu là quân triều đình, quân các lộ và hương binh; nhân dân
tham gia phục vụ chiến đấu. Thời hiện đại, Đảng Cộng sản Việt Nam và
Chủ tịch Hồ Chí Minh động viên và tổ chức toàn dân tham gia kháng chiến.
Trên nền toàn dân đánh giặc, lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt
được tổ chức bao gồm: bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân du
kích, tự vệ. Cùng với lực lượng vũ trang ba thứ quân, Đảng chủ trương xây
dựng các đội công tác quần chúng, các đội vũ trang tuyên truyền, tuyên
truyền xung phong, các đội trừ gian, diệt ác, biệt động, là lực lượng tình
báo, công an nhân dân, bộ đội biên phòng, các đơn vị phá hoại, bảo đảm
giao thông vận tải, lực lượng vận tải chiến lược trên đường Trường Sơn và
trên biển Đông, lực lượng dân công, thanh niên xung phong...
31
. "Chiến
tranh nhân dân ba thứ quân là bảo bối của kháng chiến, thể hiện sức mạnh
của toàn dân kháng chiến"
32
.
Lực lượng vũ trang và toàn dân Việt Nam, mà tiêu biểu ở thời
hiện đại, thấu suốt tư tưởng chỉ đạo chiến tranh của Đảng. Đó là tư
tưởng quyết chiến quyết thắng, có dám đánh, quyết chiến, thì sẽ tìm ra
cách đánh lợi hại, hiệu suất. Thấm nhuần tư tưởng quyết chiến, quyết
thắng, quân và dân Việt Nam được vũ trang tư tưởng tiến công. Có
tiến công mới tiêu diệt được địch, mới có tính sáng tạo, chủ động tìm
mọi cách để tiêu diệt địch. Quân xâm lược bao giờ cũng đông hơn
quân chính quy của ta, tiềm lực kinh tế - quân sự (đến thời hiện đại,
trình độ kỹ thuật - công nghệ cao hơn ta), nên tư tưởng chỉ đạo của ta
