địch có quân số đông hơn, có tiềm lực kinh tế và quân sự lớn hơn
mình gấp nhiều lần. Các thế hệ Việt Nam đã sáng tạo ra nghệ thuật
"lấy ít địch nhiều", "lấy đoản binh thắng trường trận", giải quyết bài
toán hóc búa mà thực tế đặt ra, bằng xây dựng và sử dụng lực lượng;
tạo thế, lập thế, tạo thời cơ và sử dụng thời cơ; bày mưu, tính kế... Lực
lượng nhỏ thì phải tạo được thế lợi, thời lợi, dùng mưu lừa được địch
đưa chúng vào thế bất lợi, bị bất ngờ; bày được kế hay điều địch đến
nơi quân ta có thế lại, vào thế trận quân ta đã bày sẵn, vào thời cơ
chúng ta chủ động, địch không ngờ.
Trong các cuộc hội chiến lớn trên sông Bạch Đằng đầu năm
938 và năm 1288, với nhiều hình thức chiến thuật, trong đó có việc lợi
dụng thuỷ triều và đóng cọc gỗ, thả bè hoả công trên sông, Ngô Quyền
và Trần Quốc Tuấn đã chỉ huy các đội thuyền chiến ít hơn, nhẹ và cơ
động hơn thuyền của đối phương mà tiêu diệt phần lớn hạm đội Nam
Hán khi chúng từ biển tiến vào cửa sông, tiêu diệt toàn bộ hạm đội
quân Nguyên khi chúng từ Vạn Kiếp xuôi dòng sông hòng thoát ra
biển. Bạch Đằng thời Ngô và thời Trần là những trận mẫu mực về
nghệ thuật tính toán mưu kế, bày đặt thế trận, dùng lực lượng ít hơn
mà giành thắng lợi lớn.
Ở thời hiện đại, nghệ thuật quân sự chiến tranh nhân dân của
Việt Nam có sự phát triển vượt bậc. Đảng ta chủ trương xây dựng thế
trận chiến tranh nhân dân thiên la địa võng, khiến cách muốn tập trung
mà phải phân tán, chúng không biết đâu mà phán đoán, đối phó. "Thế
trận của ta là chia địch ra mà đánh, trói địch lại mà diệt. Phải lập thế
trận như một trận đồ bát quái, đánh địch cả ở đằng trước mặt và đằng
sau địch, đánh địch ở các chiều, các hướng"
36
.
Nghệ thuật quân sự Việt Nam quán triệt tư tưởng chiến lược
lấy ít đánh nhiều; tuy nhiên, trong chiến dịch và chiến đấu, lại biết
thực hiện vừa lấy ít đánh nhiều, đồng thời khi cần thiết (và có điều
