Quốc dân Đảng khởi xướng và lãnh đạo bị thất bại nhanh chóng trước sự
đàn áp khốc liệt của thực dân Pháp.
Tiếp thu và phát triển truyền thống quân sự đặc sắc của dân tộc và
tinh hoa quân sự thế giới, Nguyễn Ái Quốc cho rằng, công cuộc giải phóng
dân tộc trong thời đại mới muốn thành công, phải giải quyết được mối quan
hệ giữa yếu tố bên trong và bên ngoài, trong đó yếu tố bên trong mang tính
quyết định. Chính vì thế mà từ năm 1923, trong bức thư gửi những người
bạn cùng hoạt động ở Pháp, Nguyễn Ái Quốc đã viết: “Chúng ta phải làm
gì?... Đối với tôi, câu trả lời đã rõ ràng: trở về nước, đi vào quần chúng,
thức tỉnh họ, tổ chức họ, đoàn kết họ, huấn luyện họ, đưa họ ra đấu tranh
giành tự do độc lập”
45
.
Từ quan điểm đó, khi về nước cùng Trung ương Đảng Cộng sản
Đông Dương trực tiếp lãnh đạo cách mạng, Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí
Minh đặc biệt quan tâm đến khâu then chốt là xây dựng lực lượng cách
mạng (chính trị, quân sự). Do hoàn cảnh dân tộc bị thực dân Pháp thống từ
lâu ngày, nhiều cuộc khởi nghĩa vũ trang nổ ra không thành công, tâm lý tự
ti, thất vọng, thậm chí mất phương hướng xuất hiện trong một bộ phận của
các tầng lớp xã hội. Bởi vậy, để “thức tỉnh” nhân dân, Người viết bức thư
Kính cáo đồng bào phân tích rõ nguyên nhân các cuộc khởi nghĩa trước đây
không thành công “không phải vì đế quốc mạnh, nhưng một là vì cơ hội
chưa chín, hai là vì dân ta chưa hiệp lực đồng tâm”
46
. Kế đó, Người sáng
lập tờ báo Việt Nam độc lập làm công cụ tuyên truyền tập thể và sáng tác
nhiều bài thơ dễ hiểu, sát với trình độ nhân dân, động viên các giới đồng
bào, các đoàn thể tham gia tranh đấu. Ngày 19-5-1941, theo sáng kiến của
Nguyễn Ái Quốc, Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh, gọi tắt là Việt
Minh chính thức được thành lập. Theo sự chỉ đạo của Người, ngày 25-10-
1941, Việt Minh công bố Tuyên ngôn, Chương trình và Điều lệ. Chương
trình Việt Minh gồm 44 điểm, tinh thần cơ bản là cốt thực hiện hai điều mà
toàn thể đồng bào đang mong ước: Một là, làm cho nước Việt Nam được
hoàn toàn độc lập. Hai là, làm cho dân tộc Việt Nam được sung sướng, tự
do. Tuyên ngôn và chương trình Việt Minh phản ánh nguyện vọng thiết tha
