lại mời một người trong nhóm họ đi theo ông, sống bên cạnh ông nữa, vị
yogi đó cương quyết từ chối, không kém Diogène
, bảo không cầu ở
Alexandre một chút gì cả, đã có cái hư vô, thế là đủ rồi. Các bạn tu hành
của yogi đó mỉm cười, sao mà ông vua Hi Lạp có lòng ham muốn con nít
như vậy, chiếm cả thế giới làm gì vậy kìa, khi mà mỗi người, lúc sống cũng
như lúc chết, chỉ cấn có một thước vuông đất. Một vị hiền triết khác,
Calanus (326 trước Công nguyên), theo Alexandre tới Ba Tư, đau ở đó, xin
được chết vì cho rằng chết sướng hơn đau; rồi thản nhiên leo lên giàn hoả,
không thốt một tiếng, làm cho bọn người Hi Lạp rất đỗi ngạc nhiên, sao lại
có người can đảm mực đó, nhất là can đảm không phải để giết kẻ khác như
khi ra trận. Hai thế kỉ sau (khoảng 150 trước Công nguyên), Patanjali tóm
tắt lại các truyền thống và cách tu yoga trong kinh Yoga-sutra, hiện nay còn
được dùng để dạy trong các trung tâm nghiên cứu yoga, từ Bénarès tới Los
Angeles. Theo Huyền Trang, ở thế kỉ thứ VII, phái yoga có mấy ngàn môn
đồ; Marco Polo tả các tín đồ đó một cách linh động, vào khoảng 1296; ngày
nay sau mấy thế kỉ, số tín đồ nhiệt thành nhất vào khoảng từ một tới ba
triệu, họ vẫn hành hạ thể xác để tìm sự an ổn tâm hồn trong cảnh giác ngộ.
Thực là một hiện tượng lạ lùng nhất, xúc động nhất trong lịch sử nhân loại.
Yoga là nghĩa gì? Theo nghĩa gốc, nó trỏ cái ách, sự cột vào; không phải là
sự hợp nhất của linh hồn với Đấng Tối cao mà là cái ách của khổ hạnh, giới
dục mà người tu hành tự chấp nhận để tinh thần trút hết được mọi ràng
buộc với xác thịt mà hoá ra trong sạch, và đạt được một sự hiểu biết và một
năng lực siêu nhiên. Vật chất là nguồn gốc của vô minh và đau khổ; vậy
phải giải thoát linh hồn khỏi mọi ảnh hưởng của giác quan, mọi ràng buộc
với cơ thể; phải rán đạt được sự đại giác tối cao, sự vĩnh phúc bằng cách
trong kiếp này gột hết các tội của linh hồn trong các kiếp trước.
Không thể nhờ một xúc động đột nhiên mà đạt tới đại giác đó được; phải
tiến tới lần lần từng bước, theo từng giai đoạn; phải tự chủ, kiên nhẫn tu
hành lâu mới đạt được cảnh giới yoga. Có tất cả tám giai đoạn:
