Hindoustani mà nửa Ấn Độ ở miền Bắc đều dùng. Sau cùng bọn xâm lăng
Hồi đưa vào tiếng Hindoustani rất nhiều từ ngữ Ba Tư và biến nó thành
một thổ ngữ mới, thổ ngữ Urdu. Tất cả những ngôn ngữ đó đều là những
ngôn ngữ “Ấn - Nhật nhĩ man” không lan ra khỏi miền Indoustan (miền
Bắc); miền Deccan ở cực Nam bán đảo vẫn giữ những cổ ngữ của dân tộc
Dravidien như tiếng Tamul
, Telugu, Kanarese, Malayalam, nhưng tiếng
Tamul mới chính là ngôn ngữ văn chương của miền Nam. Thế kỉ XIX, ở
Bengale, tiếng Bengali thay tiếng Sanscrit mà thành ngôn ngữ văn chương;
nhà kể truyện Chatterjee là Boccace của miền Bengale, còn thi sĩ
Rabindranath Tagore là Pétrarque
của miền đó. Hiện nay ở Ấn còn cả
trăm ngôn ngữ khác nhau. Còn phong trào Swaraj
thì dùng ngôn ngữ
của bọn xâm lăng.
Ngay từ sớm lắm, người Ấn đã nghiên cứu về nguồn gốc, diên cách
, sự
liên quan và cách tổ hợp các từ ngữ. Từ thế kỉ thứ IV trước Công nguyên,
họ đã tạo ra môn ngữ pháp
, và Panini có lẽ là nhà ngữ pháp vĩ đại nhất
của mọi thời. Các công trình nghiên cứu của Panini, của Patanjali (khoảng
150 sau Công nguyên) và của Bhartrihari (khoảng 650) đã đặt nền tảng cho
ngôn ngữ học; và môn học rất thích thú về cách thức các từ ngữ sinh ra lẫn
nhau, sở dĩ xuất hiện được phần lớn là nhờ một sự phát kiến mới về tiếng
Sanscrit hồi tương đối gần đây.
Như chúng tôi đã nói, thời Veda, người Ấn ít dùng chữ viết. Thứ cổ tự
Kharosthi xuất hiện khoảng thế kỉ thứ V trước Công nguyên và phỏng theo
chữ Sémitique [của các dân tộc cổ ở Syrie, Mésopotamie]. Trong các thiên
anh hùng ca và các kinh sách đạo Phật đã thấy nhắc tới những người
chuyên làm nghề viết chữ
. Thời đó họ viết trên lá cây
hay vỏ cây,
bút là một cây sắt đầu nhọn; trước hết người ta phải dùng một cách làm cho
vỏ cây hoá dai hơn, rồi dùng đầu cây sắt người ta vạch thành chữ chìm lên
vỏ cây, sau cùng đổ một thứ mực lên, một lát sau, người ta chùi một lượt,
mực chỉ còn thấm vào các nét gạch lên vỏ cây, tức các nét chữ. Chính
người Hồi đã du nhập giấy viết vào Ấn, vào khoảng 1.000 sau Công
