chú bác với nhau. Nếu chúng ta theo biên giới phía Bắc mà tiến về phía
Đông thì sẽ gặp A Phú Hãn, đây là Kadahar
, xưa mang tên là
Gandhara, nơi mà nghệ thuật điêu khắc Hi Lạp và Ấn Độ dung hoà với
nhau trong một thời gian rồi tách biệt nhau ra không còn bao giờ gặp lại
nhau nữa, tiến lên phía Bắc chút nữa, đây là Kaboul nơi xuất phát những
cuộc xâm lăng đẫm máu Hồi và Mông Cổ, và hai dân tộc đó đã làm chủ Ấn
Độ trong ngàn năm. Ở trong biên giới, đây là Peshawer chỉ cách Kaboul
một ngày ngựa. Bạn nhận thấy đất Nga ở xứ Pamir thật sát Ấn Độ, thông
với Ấn Độ bằng những đèo Hindoukouch. Do đó mà sinh ra những rắc rối
về chính trị. Ở cực Bắc Ấn Độ là tỉnh Cachemire mà nội cái tên cũng nhắc
nhở cho ta nhớ sự vinh quang thuở xưa của nghệ thuật dệt Ấn Độ. Ở phía
Nam Cachemire là miền Pendjab – nghĩa là “miền năm con sông” – với
châu thành lớn là Lahore và kinh đô mùa hè của Ấn Độ, tức Simla
dãy hoành sơn Himalaya (có nghĩa là “xứ tuyết phủ”). Miền Penjab – tây
có một con sông lớn chảy qua, sông Indus dài trên ngàn rưởi cây số, tên Ấn
của nó là Sindhu chỉ có nghĩa là sông, người Ba Tư đổi nó thành Hindu và
gọi tất cả miền Bắc Ấn Độ là Hindustan, nghĩa là xứ các con sông. Từ tiếng
Ba Tư Hindu, người Hi Lạp xâm lăng chuyển qua thành tiếng Inde.
Từ miền Penjab, sông Jumna và sông Gange (sông Hằng) chảy lờ đờ về
phía đông nam. Sông Jumna chảy qua kinh đô Delhi và lăng Taj Mahal ở
Agra soi bóng trên dòng nước của nó, còn sông Gange, cứ rộng lớn lần lần
tới thánh địa Bénarès (Ba Nại La), mỗi ngày tẩy uế cho mười triệu tín đồ,
những chi nhánh của nó làm cho xứ Bengale và miền chung quanh Calcutta
– cựu kinh đô Anh – hoá phì nhiêu. Tiến về phía Đông thì tới xứ Miến Điện
với những ngôi chùa giát vàng ở Rangoon và con đường Mandalay chói
chang ánh sáng. Từ Mandalay bay ngang qua Ấn Độ non sáu ngàn cây số
thì tới phi cảng Karachi. Một phi cơ bay ở phía Nam sông Indus sẽ vượt
qua không phận xứ Radjputana của dân tộc anh dũng Radjpute và các thành
phố nổi danh Gwalior, Chitor, Jaipur, Ajmer và Udaipur. Ở phía Nam và
phía Tây Radjputana là tỉnh Bombay với những châu thành dân cư đông
như kiến: Surate, Ahmedabad, Bombay, và Poona. Ở phía Đông và phía
