thần gió, Rudra là thần gió độc gây ra các bệnh dịch, Indra là thần dông tố,
Ushas là thần rạng đông, Sitha là thần luống cày, Suria, Mithra, hoặc
Vichnou đều là thần mặt trời, Soma một linh thảo có nước ngọt làm cho
thần và người uống đều say, cũng là một vị thần nữa, thần vui tính làm cho
con người hoá ra khoan dung, nhân từ, hiểu biết nhau, vui đời, có thể làm
cho người trường sinh bất tử nữa. Dân tộc nào cũng vậy, thi ca xuất hiện
trước rồi mới tới văn xuôi. Vật được nhân cách hoá, mà những đức tính hoá
thành những vật, tính từ thành danh từ, hình dung từ thành danh từ chỉ tên
thần. Mặt trời thành một vị thần, Savitar, nuôi sống vạn vật, mặt trời chói
lọi thành một vị thần khác, thần Vivasvat, thần Chói lọi, rồi mặt trời cũng
lại thành vị thần Prajapati, chủ tể mọi sinh vật
Trong một thời gian, vị thần quan trọng nhất trong kinh Veda là Agni thần
lửa. Agni là ngọn lửa linh thiêng bốc lên như để cầu nguyện trời, là làn
chớp trên không trung, là nguồn sống nóng hổi, là tinh thần của thế giới.
Nhưng vị thần được sùng bái nhất thời đó là thần Indra, thần sấm và dông
tố. Vì chính thần Indra ban những “cam vũ” cho dân Ấn-Aryen, những trận
mưa mà họ còn quí hơn mặt trời nữa, họ coi Indra là vị thần tối thượng
đẳng của họ, cũng là hữu lí. Khi ra trận, họ cầu nguyện thần sấm giúp họ và
họ hình dung thần sấm có những nét một vị anh hùng khổng lồ, mỗi bữa ăn
mấy trăm con bò mộng và uống cả mấy ao rượu. Địch thủ của Indra là
Krishna. Trong các kinh Veda, Krishna mới chỉ là một vị thần riêng của bộ
lạc Krishna. Thời đó, ngay thần mặt trời Vichnou cũng chỉ là một vị thần
hạng nhì. Hai thần đó không ngờ sau này có một tương lai rực rỡ. Cái lợi
ích nhất cho ta khi đọc các kinh Veda là được thấy trong các sách cổ đó lần
lần thành hình, các vị thần ra đời, lớn lên rồi cũng chết theo các tín ngưỡng,
từ thuyết linh hồn thời ban sơ tới phiếm thần giáo có tính cách triết lí, từ
các mê tín dị đoan trong kinh Atharva-veda tới nhất thần giáo rất cao đẹp
trong các bộ Upanishad.
Các vị thần đó đều có những nét, những xúc động, đôi khi cả cái ngu dốt
của con người nữa. Một vị bị rầy rà vì các lời cầu nguyện của tín đồ, tự hỏi:
