Chắc sách in thiếu mấy chữ “ở Trung Hoa người ta không phân biệt
nghệ sĩ với”. Nguyên văn tiếng Anh: “Until it began to yield its own ideals
to Western influence, China refused to recognize any distinction between
the artist and the artisan, or between the artisan and the worker; nearly all
industry was manufacture…”. (Cho tới khi bắt đầu chịu ảnh hưởng của
phương Tây, ở Trung Hoa người ta không phân biệt nghệ sĩ với thợ thủ
công hoặc thợ thủ công với người làm việc tay chân, không phải là thợ
chuyên môn; tất cả hoặc hầu hết kĩ nghệ đều làm bằng tay). (Goldfish).
Không rõ chữ Hán là gì. Theo Léon Weiger trong cuốn Caractère
chinois – thì chữ ngọc, phiên ra tiếng Pháp là ú gồm ba nét ngang để trỏ ba
miếng ngọc và một nét dọc trỏ sợi dây xỏ qua ba miếng đó; dấu chấm ở bên
mặt là mới thêm sau này để phân biệt chữ vương là vua. (ND).
[Ngọc
玉 , vương 王 . (Goldfish)].
Truyền thuyết này không tin được. Theo sử thì vua Vũ (-2055 -2196)
thu phục được chín châu rồi, gom góp số đồng trong nước mà đúc chín
(chứ không phải ba) cái đỉnh rất lớn, bày trong hoàng cung để tượng trưng
cho chín châu. Sau chín đỉnh đó thành bảo vật để truyền ngôi thiên tử, ai
được chín đĩnh đó thì làm thiên tử. Tới đời Chu Hiển vương, nhà Chu suy,
Tần muốn lấy chín đỉnh. Không rõ sau chín cái đỉnh đó ở đâu. Thời loạn thì
có gì mà còn được. (ND).
Lớp đó do mốc hoặc đất đóng mà làm hư chất đồng đi. Ngày nay, có cái
“mốt” đánh giá đồ đồng theo lớp mốc xanh lá cây hoặc đen trên các đồ
đồng cổ; có kẻ dùng át-xít bôi lên để giả tạo đồ cổ. (ND).
