Giẹp yên các nơi hỗn loạn, Mạc Đăng-Dung thu cả quyền binh vào tay,
ra vào hống hách.
Chiêu-tông thấy vậy chạy lên Sơn-tây thu xếp binh mã đánh Mạc
Đăng-Dung. Không xong, chạy vào Thanh-hoá, Chiêu-tông bị Mạc Đăng-
Dung bắt được, giết đi. Mạc Đăng-Dung lập Hoàng-đệ là Xuân lên thay
Chiêu-tông tức Cung-hoàng, niên hiệu Thống-nguyên.
Chiêu-tông làm vua được 11 năm, thọ 26 tuổi.
Năm 1527, Mạc Đăng-Dung giết bỏ Lê Cung-hoàng và bà Hoàng thái-
hậu, bắt các quan nhà Lê thảo bài chiếu truyền ngôi cho nhà Mạc.
Cơ-nghiệp nhà Lê do Lê Lợi dựng nên từ năm 1427 đến đây, vừa được
100 năm thì sụp đổ bởi những người kế nghiệp về sau, không đủ tài đức.
Mãi đến năm 1532 mới lại trung-hưng lên được (Xem Lê trung hưng ở
Chương IV).
BÀI 6 : LÊ THÁNH TÔNG MỘT ĐỨNG ANH-QUÂN
Niên-hiệu Quang-Thuận : 1460-1469
Niên-hiệu Hồng-Đức : 1470-1497
Vua Lê Thánh-tông rất thông minh, thờ mẹ có hiếu
, ở với bề tôi đãi
lấy lòng thành. Làm được nhiều việc ích quốc lợi dân.
Văn trị : Từ trước Triều-đình vẫn theo nhà Trần : trên có Tả Hữu
tướng-quốc, rồi đến Lễ Bộ, Lại Bộ, Nội Các viện, Trung-thư, Hoàng-môn,
và 3 sở môn-hạ, lại có ngũ Đạo Hành-khiển để coi sổ sách quân dân các
Đạo. Đến khi Nghi-Dân cướp ngôi (1459) đặt ra Lục bộ và Lục khoa (Lại,
Hộ, Lễ, Binh, Công, Hình). Mỗi bộ có quan thượng-thư đứng đầu, rồi đến
Tả Hữu Thị-lang, Lang-trung, Viên-ngoại lang, Tư-vụ. Nay Thánh-tông đặt
thêm lục Tự : Đại-lý-tự, Thái-thường-tự, Quang-lộc-tự, Thái-bộc-tự, Hồng-
lô-tự, Thượng-bảo-tự ; Quan-lục-tự thì có Tự-khanh, Thiếu-khanh và Tự-
thừa.
