BẢN CHẤT CỦA BỆ NH VÀ HỌC THUYẾT VỀ 4 THỨ DỊCH THỂ
Người thầy thuốc hiện đại và người bệnh đều rất thiết tha muốn có một chẩn đoán chính xác - tức là tên
của bệnh - nhưng điều này lại không quan trọng mấy đối với thầy thuốc Hippocrates. Mối bận tâm chính
của ông ta là tiên lượng, có nghĩa là không chỉ dự đoán diễn biến tương lai của bệnh mà còn cho biết cả
đến bệnh sử. Nêu ra được quá khứ và tương lai là một yếu tố nhằm gây ấn tượng cho bệnh nhân và gia
đình về kiến thức và tài nghệ của người thầy thuốc. Tiên lượng cũng là điều quan yếu để dự đoán các cơn
trở bệnh và tử vong để khi những tình huống này nếu có xảy ra thì cũng không trách cứ thầy thuốc được.
Thay vì ghi lại danh mục các triệu chứng mà không cân nhắc hoặc suy đoán, người thầy thuốc
Hippocrates tìm các kiểu thức dấu hiệu và triệu chứng riêng biệt để vẽ ra được diễn biến của một cơn
bệnh. Các dấu hiệu chẩn đoán là các đặc trưng của bệnh không phải lúc nào cũng hiển hiện, nhưng phải
biết cách tìm. Chỉ người thầy thuốc giỏi mới có thể phát hiện các dấu hiện ẩn khuất bị làm mờ đi do màu
sắc bất thường, âm thanh lạ, sốt, hoặc sưng cứng. Nếu cần biết thêm, thầy thuốc có thể cho bệnh nhân
thuốc xổ, thuốc gây ói để đem lại sự cân bằng cũng như trạng thái của các chất dịch trong cơ thể người
bệnh.
Với Hippocrates, bệnh không phải là một hiện tượng khu trú, nhưng là một sự xáo trộn ảnh hưởng đến
toàn bộ người bệnh do sự mất cân bằng của 4 yếu tố - máu, dịch, mật đen và mật vàng. 4 chất dịch cơ thể
và tính chất đi kèm - nóng, lạnh, khô, ướt - trong tiểu vũ trụ tức là cơ thể của người bệnh tương ứng với 4
yếu tố - đất, khí, lửa và nước - cấu thành vũ trụ. Nhiều tài liệu sưu tập y học Hippocrates có đưa ra các
nhận xét và luận cứ lý thuyết liên quan đến mối liên hệ giữa sức khỏe và bệnh tật và các chất dịch, các
tính chất, các yếu tố, nhưng những diễn giải đôi khi lại mù mờ và không nhất quán.
Học thuyết về dịch thể giải thích sức khỏe là kết quả của sự cân bằng và pha trộn hài hòa của 4 thứ dịch
thể. Khi một trong những thứ dịch thể này tăng quá sẽ gây ra tình trạng pha trộn bất thường. Tính khí của
mỗi người có liên quan đến sự vượt trội tương đối của một trong 4 dịch thể.
