Dương Chu bảo:
- Mọi tiếng tốt đẹp trong thiên hạ, dồn cả cho vua Thuấn, vua Vũ, Chu
Công, Khổng tử, còn mọi tiếng xấu qui cả cho Kiệt và Trụ. Thuấn cày
ruộng ở Hà Dương, làm đồ gốm ở Lôi Trạch, chân tay không lúc nào được
nghỉ, miệng không được ăn thức ngon; không được cha mẹ yêu, anh em chị
em quí, ba mươi tuổi cưới vợ mà không thưa với cha mẹ, tới khi được vua
Nghiêu truyền ngôi cho thì tuổi đã cao, trí đã suy. Con trai ông ta là
Thương Quân bất tài, ông đã phải nhường ngôi cho ông Vũ, rồi rầu rĩ tới
chết. Ông ta là con người khốn khổ cô độc nhất đời.
Ông Cổn, cha của ông Vũ, được giao phó cho việc đắp đập đào kinh, mà
không thành công, bị xử tử ở núi Vũ Sơn. Ông Vũ phải tiếp tục công việc
của cha, như vậy phải thờ kẻ thù của mình, đem hết sức ra khai hoang, có
con mà không được âu yếm, săn sóc con, đi qua nhà mà không vô, thân thể
khô đét, tay chân chai cộm; đến khi được vua Thuấn truyền ngôi cho, sống
trong cung thất tồi tàn, đeo dây thao, đội mũ miện đẹp mà rầu rĩ tới chết.
Ông ta là người lo lắng, lao khổ nhất đời.
Vua Vũ (nhà Chu) khi mất, con là Thành vương còn nhỏ, ông Chu Công
nhiếp chính, ông Thiệu Công
không vui, khắp bốn phương đâu
đâu cũng nổi lên lời chê, nên phải ra ở phía đông ba năm, giết anh, bỏ tù
em, để tự cứu mình, sau sống rầu rĩ tới chết. Ông ta là con người khốn đốn,
lo sợ nhất đời.
Khổng tử hiểu rõ cái đạo đế vương, hễ vua nào mời thì sẵn sàng tới giúp,
mà khi ở nước Tống có lần người ta chặt cây hại ông
, có lần phải lẻn
, có hồi bị cùng khốn ở Thương, Chu
, bị vây ở
Trần, Thái, bị Quí Thích xúc phạm, bị Dương Hổ làm nhục, sau rầu rĩ cho
tới chết. Ông là người long đong xua đuổi nhất đời.
Bốn ông thánh đó, sống không được một ngày vui, mà chết đi, để lưu danh
