Nguyễn Hiến Lê
Liêt Tử và Dương Tử
Chương III
TƯ TƯỞNG CỦA LIỆT TỬ
Tuy nhiên, nếu chúng ta đọc kỹ tác phẩm, bỏ qua một bên những bài mâu
thuẫn với tư tưởng chính trong bộ, và những bài trùng với các bộ khác, thì
ta thấy bộ Liệt tử có hai phần chính:
- một phần gồm những bài tản mác trong các thiên Thiên thuỵ, Hoàng Đế,
Thang vấn, Lực mệnh… diễn những tư tưởng có ít nhiều hệ thống mà ta có
thể tạm tin là tư tưởng của Liệt tử do người Chiến Quốc truyền miệng nhau
rồi chép lại;
- một phần gồm những bài trong thiên Dương Chu, có tính các nhất trí,
chép tư tưởng cùng cố sự về Dương Chu.
Hai phần đó, chúng tôi sẽ lần lượt xét trong tiết này và tiết sau.
*
Từ Lưu Hướng, Trương Trầm tới nay, người ta đều cho rằng Liệt tử thuộc
phái Lão, Trang, sau Lão mà trước Trang.
Trong bài Tựa cuốn Liệt tử, Lưu Hướng viết:
“Liệt tử là người nước Trịnh, học thuyết của ông gốc ở Hoàng Đế, Lão tử,
gọi là Đạo gia… mà (trong cuốn Liệt tử) có nhiều ngụ ngôn, giống với
Trang Chu”.
Trương Trầm cũng viết:
