được phê chuẩn. Nhưng trên thực tế thì chỉ cần một chiếc xe jeep, mang đủ
nước, lương ăn và xăng dầu rồi đi theo những vết bánh xe hằn rõ, sâu
chừng nửa mét là có thể đi đến bất cứ vùng nào trong Thành cổ Lâu Lan.
“Di chỉ Mễ Lan là một vùng có diện tích rộng lớn. Di chỉ chủ yếu bao
gồm thành quách Mễ Lan, hai ngôi chùa thờ Phật và các ngôi mộ. Dọc chân
tường thành và các bức tường chính của ngôi chùa đâu đâu cũng có thể
nhìn thấy những chiếc hố. Mễ Lan thuộc đất đai của quốc gia cổ Lâu Lan,
thời Hán đã từng canh tác ở đây. Có ý kiến tranh luận cho rằng đây là kinh
đô của nước Lâu Lan sau khi dời đô. Ở đây đã từng phát hiện ra bức bích
họa tuyệt tác mang tên: “Thiên thần có cánh” và những thẻ gỗ viết chữ Thổ
Phồn vào khoảng thế kỷ 8, 9 sau Công nguyên. Đây là di tích lịch sử quan
trọng trong việc khám phá sự hưng vong bí ẩn của cổ quốc này. Nó còn là
một trong những minh chứng hiếm hoi về sự giao lưu giữa nước Thổ Phồn
và Tây Vực trong quá khứ.
“Thành cổ Doanh Bàn, những tháp Phật, mộ cổ của di chỉ Doanh Bàn
nằm trên phần đường thuộc về nước Lâu Lan trên con đường tơ lụa trước
đây. Nó có một vị trí hết sức quan trọng trên con đường tơ lụa. Ở đây đã
phát hiện ra lụa, lụa hoa, gấm, gương sắt từ thời Hán, trong đó có cả mặt nạ
thô ráp mang phong cách nghệ thuật Trung Á, đồ thủy tinh của Ba Tư và
các loại sản phẩm dệt mang phong cách nghệ thuật Hy Lạp. Do việc tu sửa
đường quốc lộ, di chỉ Doanh Bàn đã gặp phải sự phá hoại mang tính hủy
diệt. Những bộ xương bị đào trộm từ trong mộ nằm rải rác khắp nơi, quan
tài bị đập phá làm nhiều mảnh, những chiếc đầu lâu thậm chí phơi ngay ở
bên đường. Những kẻ đào trộm mộ thường đi thành từng đoàn bằng xe
Jeep. Chúng nói mà không hề kiêng kị rằng, chúng muốn đào bới các quan
tài vì có những nhà sưu tập nước ngoài chỉ đích danh cần những quan tài
sặc sỡ ở đây. Phạm vi di chỉ mộ địa ở Doanh Bàn tương đối rộng, trong
mấy con rạch ở dãy núi Kuruktag, nghe nói bọn đào trộm mộ đã đào gần
hết những ngôi mộ ở địa thế thấp, ăn trộm hết những ngôi mộ tương đối dễ
