nhiều vào hệ thống kế toán sẵn có. Hệ thống kế toán chứa đựng nhiều dữ liệu
có ích cho việc phân tích chi phí nhưng chúng thường đưa ra phương pháp
phân tích chi phí chiến lược. Hệ thống chi phí chia ra thành những mục khác
nhau – chẳng hạn như lao động trực tiếp, lao động gián tiếp và những khoản
phải thanh toán – và sẽ có thể không làm rõ nét những hoạt động nền tảng mà
doanh nghiệp thực hiện. Điều này dẫn đến việc gộp chung chi phí của các hoạt
động có tính kinh tế khác nhau, và tách rời các chi phí lao động, vật tư và các
khoản phải trả của cùng một hoạt động theo ý muốn chủ quan của con người.
Chương này minh họa khung mẫu phân tích hành vi chi phí, những yếu tố
quyết định đến vị thế chi phí tương đối và phương pháp để các doanh nghiệp
có thể đạt được lợi thế chi phí bền vững hoặc tối thiểu hóa những bất lợi về chi
phí. Khung mẫu có thể cho thấy chi phí cho sự khác biệt hóa và những cách
thức của các đối thủ dùng chiến lược này để cắt giảm chi phí tại các công đoạn
không phải là nền móng cho sự khác biệt hóa. Những công cụ tương tự cũng
có thể dùng cho việc phân tích hành vi chi phí của nhà cung cấp và người mua,
đây là nội dung quan trọng cho cả vị thế chi phí lẫn việc đạt được khác biệt
hóa.
Chuỗi giá trị cung cấp công cụ cơ bản để phân tích chi phí. Tôi bắt đầu với
việc trình bày phương pháp định nghĩa chuỗi giá trị cho mục đích phân tích chi
phí và cách kết hợp các chi phí và tài sản với các hoạt động giá trị. Tiếp đến,
tôi minh họa cách thức phân tích hành vi chi phí, thông qua khái niệm các yếu
tố tác động đến chi phí (cost drivers) – đó là những yếu tố mang tính quyết
định đến chi phí của một hoạt động và sẽ thay đổi tùy theo phạm vi kiểm soát
các hoạt động của doanh nghiệp. Các yếu tố tác động đến chi phí quyết định
hành vi chi phí trong một hoạt động xác định, phản ánh những mối tương
quan, những mối liên hệ tác động đến hoạt động đó. Chi phí vận hành của
doanh nghiệp trong mỗi hoạt động chính riêng biệt được cộng dồn lại thành vị
thế chi phí tương đối của doanh nghiệp đó.
Như đã giới thiệu về khung mẫu phân tích hành vi chi phí, tôi sẽ chuyển đến
việc nghiên cứu bằng cách nào mà một doanh nghiệp có thể đánh giá chi phí
tương đối của các đối thủ cạnh tranh và đạt được lợi thế chi phí bền vững. Tiếp
đó, tôi mô tả những cạm bẫy cần chú ý khi xây dựng và nắm bắt vấn đề vị thế
