“Bigeard này, chúng tôi hy vọng rằng anh đã hiểu được chính sách khoan
hồng của Bác Hồ. Rằng anh sẽ thôi, không tham gia vào những cuộc chiến
tranh đế quốc nữa bởi lẽ chẳng bao lâu nữa, Algérie sẽ nổi dậy đòi quyền
độc lập”. Người ta giải thích cho tôi là tôi cần phải nghỉ ngơi đôi chút...
Chắc chắn là người ta cũng nghĩ rằng tôi ăn phải bả tuyên truyền.
Tôi có được cái đặc quyền đáng buồn đến thăm bà Ducruix để kể lại
những giờ phút cuối cùng của chồng bà ấy. Tôi gặp một phụ nữ khóc lóc,
không cởi mở, có vẻ như trách móc tại sao tôi lại còn sống... Đó là chuyện
thường tình của con người. Tôi rút lui, trong lòng băn khoăn.
Như vậy là tôi đi nghỉ ngơi. Toul, sân ga xe lửa... Mẹ tôi. Bà đã từng bảo
Gaby: “Lần này nó không trở về nữa”. Bà giơ thẳng cánh tay giữ tôi một lát
trước khi ôm hôn tôi. “Tại sao, anh lại bị bắt làm tù binh?”. Tôi nghẹt thở:
“Nhưng mà, mẹ ơi, con không có lỗi gì trong chuyện này...”. Tôi đã phải
giải thích rất dài.
Bill Probert và cô vợ ở lại Toul mấy ngày. Tôi nhận được nhiều cuộc
thăm hỏi, nhiều lá thư, một vài bài trên tờ báo địa phương thuật lại cuộc đời
binh nghiệp của tôi, việc tôi tới Toul. Tôi đi Nancy nói chuyện với các sĩ
quan ngạch dự bị muốn nghe tôi nói.
Tháng chạp ở Lorraine, trời lạnh. Tôi và Gaby quyết định đi nghỉ trên bờ
biển Côte d’Azur ở trung tâm an dưỡng của quân đội ở Agay, gần Saint
Raphaël. Chúng tôi gặp ở đó khá nhiều sĩ quan của Điện Biên Phủ.
Langlais vừa mới cưới vợ. Brèche và một số khác. Một buổi chiều, tất cả
tập trung, chúng tôi chờ đón cuộc viếng thăm của Le Provost de Launay,
nguyên chủ tịch hội đồng thành phố của Paris, người có một trang trại lớn ở
gần trung tâm an dưỡng. Ông ấy nói với chúng tôi theo cách nói như sau:
“Thưa các vị, tôi đến đây để bày tỏ với các vị tất cả tấm lòng cảm phục của
tôi và mời các vị tới dự một bữa tiệc đứng ở nhà tôi, tối hôm nay. Trước
hết, các vị sẽ không đến do vì tôi là một lão già tốt bụng tám mươi tuổi, tôi
rất giàu có, tôi đã hoạt động chính trị rất nhiều, trải qua nhiều tình huống
