LỐI TƯ DUY CỦA NGƯỜI THÔNG MINH - Trang 53

nhiều khả năng là một mớ bòng bong phức tạp. Bạn có thể bỏ lỡ rất nhiều
những pha hành động vì không thể dự đoán được điều sẽ xảy ra tiếp theo.
Khi biết nhiều hơn về bóng chày và phát triển một số kiến thức chuyên
môn, bạn sẽ biết phải nhìn ở đâu và sự vật nào quan trọng để nhìn. Đầu
tiên, bạn có thể tập trung vào cầu thủ ném bóng và đánh bóng. Nhưng sau
đó bạn có thể nhận ra rằng liệu sân trong đang chơi gần hay chơi xa, hay
bạn có thể kiểm tra vị trí các cầu thủ sân ngoài được chọn đứng chờ một cú
đánh đặc biệt nào đó. Bạn càng biết nhiều hơn về bóng chày thì kiến thức
của bạn càng mách bảo bạn biết nhiều hơn về cách thức xem trận đấu.
Bình luận viên bóng chày sắc sảo Tim McCarver có một khả năng huyền bí
trong việc dự đoán những sự kiện khi bình luận một trận bóng. Trong vai
trò cựu cầu thủ bắt bóng của Philadelphia Phillies ở giải Major League, ông
đã phát triển một Thói quen thông minh cho việc quan sát trên sân để đảm
bảo rằng cầu thủ của mình ở đúng vị trí trong mỗi lần đánh bóng. Ông
mang kỹ năng đó vào phòng bình luận. Khi bình luận một trận đấu trên
truyền hình, ông thường xuyên chỉ ra rằng những cầu thủ sân trong đang
đứng quá gần trước khi cầu thủ đánh bóng thực hiện một cú đánh cầu vồng
bay tới khu vực vòng ngoài để giành điểm single. Các cổ động viên bóng
chày điển hình cũng sẽ chẳng bao giờ thấy được những chi tiết mà
McCarver thường thấy. Kiến thức của ông về trận đấu dẫn đường cho
những gì ông thấy.
Bất cứ lúc nào, những gì bạn thấy là một tổ hợp ánh sáng bật ngược lại từ
bề mặt các sự vật trên thế giới và kiến thức hiện hữu của bạn mách bảo bạn
tiếp theo phải nhìn cái gì và cách giải nghĩa những gì bạn thấy. Các nhà tâm
lý học gọi những thông tin trực quan đơn giản như màu sắc, hình dạng và
kích cỡ của các vật thể là “thông tin cấp thấp” và những thông tin mang
tính khái niệm là “thông tin cấp cao.” Tôi gọi thông tin mà mắt tự thu thập
được từ thế giới trực quan là nhìn từ dưới lên, vì thị giác sử dụng những
thông tin cấp thấp có sẵn từ thế giới. Tôi gọi việc sử dụng những kiến thức
hiện hữu về thế giới để thu nhận thông tin ngoài thế giới là nhìn từ trên
xuống, vì thị giác được dẫn dắt bởi những kiến thức cao cấp hiện hữu.