LỐI TƯ DUY CỦA NGƯỜI THÔNG MINH - Trang 76

Trả lời câu hỏi tại sao đóng một vai trò quan trọng trong đời sống hàng
ngày: Bạn đi vào phòng khách và bật công tắc đèn lên. Công tắc đèn được
dùng để điều khiển cái đèn nằm trên bàn cạnh ghế sofa nhưng khi bạn bật
công tắc thì không có gì xảy ra cả. Có một chút ánh sáng lọt vào qua cửa sổ
nên phòng không tối om. Bạn đi về phía cái đèn và lúc lắc nó nhưng căn
phòng vẫn chìm trong bóng tối. Bạn kiểm tra sợi dây điện đằng sau đèn và
lần đến ổ cắm thì thấy nó vẫn cắm vào ổ. Bạn xem công tắc ở chân đèn thì
nó đã được bật rồi. Cuối cùng, bạn tháo bóng đèn ra và lắc nó. Nghe tiếng
nổ lốp bốp quen thuộc, bạn liền đi về phía tủ đồ và thay vào một trong
những cái bóng đèn huỳnh quang tiết kiệm năng lượng mới. Bạn bật lại
công tắc đèn trên tường và ánh sáng trở lại với cuộc sống.
Đó là Tư duy thông minh.
Khi thực hiện một bài tập xử lý sự cố như trên, ngay cả với những thiết bị
trong gia đình, bạn đang thực hiện những suy luận khá phức tạp. Bạn sử
dụng kiến thức về cách sự vật vận hành để giải quyết vấn đề. Bạn biết rằng
bật công tắc đèn sẽ khiến điện trở nên khả dụng ở ổ cắm và do đó bạn kiểm
tra xem liệu cái đèn có cắm điện chưa. Bạn biết rằng đôi khi cái đèn đó bị
lỏng, nên bạn lúc lắc xem có thể khiến nó hoạt động lại không. Bạn biết
rằng có một công tắc trên đèn có thể vô tình bị tắt. Cuối cùng, khi tất cả đều
không thành công, có nghĩa là bóng đèn có thể bị cháy. Bạn biết rằng khi
bóng đèn cháy, sợi dây tóc bóng đèn không tạo ra sự kết nối điện nữa.
Những mẩu dây tóc bị đứt sẽ kêu lốp bốp bên trong bóng đèn khi bạn lắc
nó. Bài tập này liên quan đến việc kiểm tra từng lý giải cho lý do tại sao
đèn có thể không hoạt động được.
Khả năng suy nghĩ về lý do tại sao sự vật vận hành và nguyên nhân của các
vấn đề khi sự việc không diễn ra như mong đợi dường như là một đặc tính
hiển nhiên trong cách tư duy của chúng ta. Chính khả năng suy nghĩ về lý
do tại sao các sự việc xảy ra (và chúng gặp vấn đề gì) là một trong những
khả năng chủ chốt để phân biệt loài người với các loài động vật khác trên
hành tinh.
Câu hỏi tại sao cho phép con người đưa ra các lý giải. Isaac Newton không
chỉ nhìn thấy quả táo rơi từ trên cây xuống. Quan sát đó được ông sử dụng