bình thản. Thỉnh thoảng chúng tôi lại gặp những cánh đồng khoai tây hoặc
bãi sắn. Từng đàn cu núi len lỏi giữa những thân cây sắn, nhưng chúng tôi
cũng để cho chúng yên ổn vì thịt chúng chẳng ngon lành gì. Trên đường đi
chúng tôi gặp một loại cây nhỏ rất đáng chủ ý: trên cành lủng lẳng rất nhiều
quả trắng to bằng hạt đậu, bên ngoài có một chất nhờn bao bọc. Sau khi lấy
một vài quả xát giữa mấy ngón tay, tôi nhận ra ngay cái chất nhờn ấy chính
là một loại sáp và đó là cây sáp có thể dùng làm nến thắp. Tôi rất sung
sướng đã tìm được chất đó, và hái ngay thật nhiều chùm hạt bỏ đầy một bao
tải. Vợ tôi sẽ rất hoan nghênh sản vật mới này vì bà ấy thường hay phàn
nản cứ phải đi ngủ sớm như lũ gà, nghĩa là ngay sau khi mặt trời lặn. Quả
là một sản phẩm quý giá, chúng tôi không tiếc công sức và thì giờ để hái
thật nhiều.
Cứ len lỏi như thế trong rừng, chúng tôi gặp vô số những điều lý thú
hoặc kỳ lạ khiến quên cả mệt nhọc: đây là những bông hoa đẹp lộng lẫy, nọ
là những con bướm cánh muôn màu rực rỡ không khác những bông hoa,
kia là những chú chim hình dáng và bộ mã khác nhau. Nghe chim non ríu
rít trong tổ, Phrê-đê-rích chạy tới, trèo lên cây và khéo léo bắt được một
chú vẹt non sắp tập bay. Nó bọc nhẹ nhàng con chim nhỏ trong khăn tay rồi
khẽ bỏ vào túi áo trước ngực. Vui thích vì được con vẹt, nó nói rằng sẽ nuôi
và dạy con chim học nói. Xa một chút chúng tôi nhìn thấy nhiều thứ chim
khác cũng sống thành đàn và trú trong rất nhiều tổ dưới một vòm lá chung
có lẽ do tất cả đàn góp sức làm nên. Cái vòm đó làm bằng rơm, cành khô,
rêu và đất nhuyễn có thể che được mưa nắng. Chúng tôi dừng chân ngắm
cái kỳ quan mới đó. Mãi đến khi sực nhớ ra rằng không còn thì giờ nữa,
chúng tôi mới dứt ra đi, không khỏi luyến tiếc cái xóm vui ấy. Do đó,
chúng tôi bàn về vạn vật học, nói đến những sinh vật sống thành đàn.
Thằng con tôi rất chăm chú nghe chuyện. Đang nói chuyện, chúng tôi
gặp những cây có hình dáng và lá có vẻ xa lạ hết sức: cây cao từ bốn mươi
đến sáu mươi bộ, vỏ thì nứt nẻ, dính đầy những cục nhựa nho nhỏ đặt sệt.
Nhựa ấy gặp không khí đông rắn lại, lấy ngón tay bóp nó cũng không bẹp
