đời làm báo, Hoàng Tích Chu đã mắc phải một khuyết điểm lớn : đó là ông
đã đề cao quá lố lối sống buông thả của Tây Phương và áp dụng ngay lối
sống đó cho chính mình. Cả nhóm người viết báo của ông sống rất phóng
túng, rượu chè, khiêu vũ, hút thuốc phiện và nói chuyện với nhau bằng tiếng
Pháp, trong khi làng báo Việt Nam sống rất đạo mạo và khép mình vào trong
các khuôn phép cổ. Chính nhóm Hoàng Tích Chu đã thúc đẩy thanh thiếu
niên Việt Nam vào con đường trác táng qua ảnh hưởng của tiểu thuyết và
thơ.
Các nhà khảo sát lịch sử Báo Chí Việt Nam cũng nhận định rằng,
Hoàng Tích Chu, xuất thân từ tầng lớp trí thức tư sản và sau một thời gian
học tập về báo chí tại Pháp, khi trở về nước, đã sống theo nền văn minh mới
của Pháp nhiều hơn tập tục Việt Nam. Về cá nhân, ông muốn mô phỏng nếp
sinh hoạt Âu Châu, trong khi về nghề nghiệp, ông mô phỏng kỹ thuật của
Pháp. Khi làm báo, ông đặt nặng vai trò thông tin hơn vai trò giáo dục quần
chúng, và dĩ nhiên coi nhẹ khía cạnh luân lý, triết học và truyền thống dân
tộc. Kể từ thời Hoàng Tích Chu, các ký giả Việt Nam từ bỏ y phục lối cổ mà
mặc Âu Phục, đi đâu thì xách máy ảnh bên người cho thiên hạ biết ngay
mình là « thầy ký giả ». Hình ảnh một ký giả Việt Nam ngay từ ngày đó
cũng đã không khác một ký giả ngoại quốc.
Về phương diện văn học, ảnh hưởng của Hoàng Tích Chu tuy có nhưng
yếu ớt. Ông thường bị nhiều luồng dư luận chỉ trích nặng nề về việc đề cao
lối sống phóng túng, hưởng lạc cá nhân và thói quen của ông là « thách đấu
súng hay đấu kiếm » mỗi khi muốn kết thúc một cuộc bút chiến trên mặt
báo. Thói quen này ông cũng bắt chước theo các ký giả Tây Phương vào
cuối thế kỷ 19. Sự chỉ trích nặng nề nhất dành cho ông là việc phổ biến tư
tưởng lãng mạn của Tây Phương để chi phối giới trẻ Việt Nam làm va chạm
mạnh tới nền luân lý phong kiến Khổng Mạnh.
SƯƠNG NGUYỆT ANH
Các tài liệu văn học ghi nhận quá ít về một nhân vật có tầm vóc quá lớn
trong lịch sử báo chí : đó là Bà Sương Nguyệt Anh, người chủ trương tờ báo
