Hải Dị Nhân liệt truyện, Hưng Đạo Đại Vương truyện, những thiên khảo
cứu như Việt Nam Phong Tục, Việt Hán văn khảo, và các tác phẩm dịch
thuật như Tam Quốc Chí diễn nghĩa, Việt Nam nhất thống chí, và Đại Nam
diễn lễ toát yếu.
Phan Kế Bính có một lối văn rất đanh thép, nhất là trong những bài
nghị luận, nhưng trong các tác phẩm dịch thuật, lối văn của ông rất tự nhiên,
lột hết được tinh thần của nguyên bản.
Ngoài tên thật, Phan Kế Bính còn có bút hiệu là Bưu Văn. Ông mất vào
ngày 30-5-1921 tại quê nhà ở Hà Đông.
PHẠM QUỲNH
Phạm Quỳnh sinh năm 1892, lấy biệt hiệu là Thượng Chi, Hồng Nhân,
người làng Thượng Hồng tỉnh Hải Dương. Sau khi đậu bằng Cao đẳng Tiểu
Học, và tốt nghiệp Trường Thông Ngôn, ông được cử làm thư ký cho viện
Viễn Đông Bác Cổ. Trong thời kỳ này, ông có dịp tham khảo những tài liệu
quý giá và nhờ vậy mà kiến thức của ông rất rộng rãi. Ông bắt đầu cuộc đời
làm báo năm 1913 bằng tờ Đông Dương Tạp Chí và rồi làm chủ bút cho tờ
Nam Phong Tạp Chí. Trong suốt mười năm làm báo, ông đã xây đắp cho
nền quốc văn một nền móng vững chắc và đã thâu thập tư tưởng văn hóa Âu
Tây để làm giầu, bổ khuyết cho nền văn hóa cổ truyền. Từ năm 1932, ông từ
giã cuộc đời làm báo để bước chân vào chính trường, lần lượt nắm giữ
những chức vụ Thượng Thư Bộ Học, Thượng Thư Bộ Lại kiêm Ngự Tiền
văn phòng cho Hoàng Đế Bảo Đại. Năm 1942, sau khi Việt Minh lên nắm
chính quyền, ông bị kết án là thân Pháp và bị hạ sát.
Văn nghiệp của Phạm Quỳnh rất lớn, gồm rất nhiều tác phẩm chia ra
làm nhiều thể loại : loại dịch thuật với những tác phẩm Phương Pháp Luận,
Đời Đạo Lý, Lời cách ngôn của Marc Aurèle, Tuồng Lôi Sích và Tuồng Hoà
Lạc. Về trước tác phẩm, ông đã viết Mười Ngày ở Huế, Một Tháng ở Nam
Kỳ, Pháp Du Hành Nhật Ký và một số tác phẩm về tục ngữ, ca dao Việt
Nam. Ngoài hai loại trên đây, Phạm Quỳnh viết nhiều thiên khảo cứu và
