xã hội khác biệt hoàn toàn với chủ nghĩa tư bản. Câu chuyện về những chiếc
máy xúc cho chúng ta một cái nhìn sơ qua về việc những nguyên tắc cơ bản
trong nền kinh tế đã bị thay đổi như thế nào. Đối với một giám đốc nhà máy
ở Anh hay Mỹ, việc phải nhận hướng dẫn từ chính quyền, thậm chí từ những
việc nhỏ như dùng sơn màu nào, có vẻ như rất vô lý. Các nhà máy ở Anh có
thể sơn thiết bị của họ với những đốm hồng nếu họ muốn và họ sẽ hoàn
thiện chúng nếu họ cho rằng khách hàng sẽ mua các sản phẩm đó. Nếu
khách hàng không thích những đốm hồng thì sự trừng phạt sẽ là thất bại
trong kinh doanh chứ không phải cảnh ngồi tù.
Chính quyền Xô viết chịu trách nhiệm cho những quyết định kinh tế -
sản xuất cái gì, sản xuất như thế nào, ai sẽ nhận được những sản phẩm đó -
cho tới những chi tiết nhỏ nhất. Chính phủ đề ra những kế hoạch và yêu cầu
nhà máy phải sản xuất bao nhiêu cái máy kéo, bao nhiêu đôi giày với cỡ như
thế nào. Quyết định sử dụng nguồn lực như thế nào theo cách này được gọi
là “lập kế hoạch từ trung ương”. Thay vì nhìn vào nhu cầu thị trường thì các
nhà máy lại phải tuân theo yêu cầu của chính phủ. Những người dân cũng
phải tuân theo kế hoạch này. Nếu bạn muốn có nhà mới để ở, bạn phải đăng
ký với chính phủ. Để có bánh mì hay xà bông, bạn phải đến các cửa hàng
của chính phủ để mua với các mức giá được chính phủ định sẵn chứ không
phải thông qua các hoạt động cung và cầu của thị trường.
Một điểm khác biệt nữa so với chủ nghĩa tư bản chính là cách xác định
thu nhập của người dân. Dưới trướng chủ nghĩa tư bản, nếu bạn làm việc
chăm chỉ và thật sự giỏi trong công việc thì bạn sẽ kiếm được nhiều tiền.
Thậm chí bạn có thể sẽ kiếm được nhiều hơn cả nhu cầu của bản thân và có
thể chi tiêu thỏa thích. Nhưng chủ nghĩa cộng sản thì lại khác. Mọi người
nhận được số tiền bằng nhau cho dù họ có làm việc hiệu quả thế nào, họ
nhận được những gì họ “cần”, chứ không liên quan đến doanh thu từ thứ họ
làm ra. Không cần biết bạn khỏe mạnh hay thông minh đến đâu, và làm việc
năng suất hơn người khác như thế nào - mọi người vẫn nhận được số tiền
bằng nhau.
