hình dung một hòn đảo với mười người bán dứa. Mỗi người bán một quả
dứa một năm với giá 1 đô la. Với mười giao dịch 1 đô la, thu nhập quốc dân
của hòn đảo này là 10 đô la. Bây giờ giả sử có năm tờ tiền 1 đô la trên đảo.
Đối với mười giao dịch được thực hiện, mỗi tờ tiền phải qua tay hai người
mỗi năm. Cung tiền (5 đô la) nhân với số lần mỗi đô la đổi chủ (hai lần)
tương đương với thu nhập quốc gia. Các nhà kinh tế học gọi tốc độ mà tại đó
đồng đô la đổi chủ là “vận tốc lưu thông”.
Giả sử rằng vận tốc lưu thông không thay đổi nhiều. Nếu ngân hàng
trung ương của Đảo Dứa in thêm năm tờ tiền 1 đô la, thì cung tiền tăng gấp
đôi lên thành 10 đô la. Với vận tốc lưu thông là hai, mỗi tờ tiền trị giá 10 đô
la sẽ đổi chủ hai lần, tạo ra những giao dịch trị giá 20 đô la. Thu nhập quốc
dân đã tăng gấp đôi.
Nếu không có vận tốc ổn định, mối liên hệ giữa tiền và thu nhập quốc
dân sẽ trở nên yếu ớt. Đó là lý do tại sao Keynes nghĩ rằng tiền sẽ không
đem lại tác động lớn. Điều gì sẽ xảy ra nếu vận tốc giảm xuống, khiến cho
bất kỳ khoản tiền nào mà ngân hàng trung ương bơm thêm vào nền kinh tế
rốt cục đều bị tích trữ trong ví của mọi người? Nếu vận tốc giảm xuống đủ
nhiều - trên Đảo Dứa, từ hai xuống một - thì thu nhập quốc dân vẫn giữ
nguyên như trước đây. (Mười tờ 1 đô la đổi chủ một lần cộng lại cho ra cùng
thu nhập quốc dân như ban đầu, khi năm tờ 1 đô la đổi chủ hai lần.) Tuy
nhiên, Friedman tin rằng vận tốc của tiền tệ khá ổn định và do đó tiền tệ
thực sự có ảnh hưởng đến thu nhập quốc dân.
Có một bước nữa trong lập luận của Friedman. Việc thu nhập quốc dân
của Đảo Dứa tăng gấp đôi đến từ mức sản xuất cao hơn hay mức giá cao
hơn. Thu nhập cao hơn có thể đến từ việc tăng gấp đôi sản lượng lên thành
hai mươi quả dứa ở mức giá hiện tại là 1 đô la. Mặt khác, nó có thể đến từ
việc tăng gấp đôi giá dứa lên thành 2 đô la với sản lượng hiện tại là mười
quả dứa. Hoặc thu nhập quốc dân tăng gấp đôi có thể nhờ sự kết hợp giữa
sản lượng cao hơn và giá cao hơn.
Friedman nói rằng, trong ngắn hạn, sự gia tăng nguồn cung cấp tiền
khuyến khích chi tiêu và dẫn đến mức sản xuất cao hơn; tiền có hiệu ứng
