phí “riêng tư” của anh ta). Anh ta cân bằng niềm vui có được từ việc chơi
nhạc với cơn đau ở môi khi thổi kèn trong nhiều giờ đồng hồ. Anh ta bỏ qua
các chi phí rộng hơn (những chi phí “xã hội”): cơn đau đầu mà anh ta mang
lại cho bạn.
Loại vấn đề tương tự luôn luôn phát sinh trong thị trường. Chúng ta có
thể chính xác hơn vì chi phí và lợi ích có thể được đong đếm bằng tiền. Ví
dụ, hãy suy nghĩ về lợi nhuận của một nhà máy sơn và một ngư trường gần
đó. Nhà máy sơn sản xuất số lượng sơn mang lại lợi nhuận tối đa cho chính
nhà máy bằng cách cân bằng chi phí sản xuất sơn với giá bán có thể đạt
được. Giả sử rằng quá trình sản xuất tạo ra một phụ phẩm hóa học. Nó
không ảnh hưởng đến lợi nhuận của nhà máy; nó chỉ đơn giản là chất thải
được xả vào một con sông gần đó. Ngư trường nằm sâu hơn về phía hạ lưu
và khi hóa chất đến đó, một số lượng cá chết. Điều này làm giảm lợi nhuận
của ngư trường. Đây là cái tương tự tiếng ồn khó chịu của chiếc kèn trumpet
khiến ai đó đau đầu từ nhà máy sơn. Khi nhà máy sơn sản xuất ra rất nhiều
sơn, nó thải rất nhiều hóa chất này vào sông, rất nhiều cá chết và ngư trường
bị thiệt hại. Đến thời điểm nào đó, tổn thất mà ngư trường phải gánh chịu vì
nhà máy sản xuất thêm một số thùng sơn sẽ lớn hơn mức tăng thu nhập mà
nhà máy nhận được từ việc sản xuất và bán số thùng sơn đó. Khi nghĩ về xã
hội trên tổng thể - cả nhà máy và ngư trường - sẽ tốt hơn nếu số thùng sơn
bổ sung này không được sản xuất. Nhưng, giống như người chơi kèn, nhà
máy chỉ xem xét các chi phí của riêng quá trình sản xuất của nó, những chi
phí trực tiếp ảnh hưởng đến nó, chẳng hạn như giá của thuốc màu mà nhà
máy cần để sản xuất sơn. Chi phí xã hội rộng hơn, ảnh hưởng của hóa chất
đối với ngư trường, bị bỏ qua. Từ quan điểm về xã hội nói chung, thị trường
dẫn đến việc “quá nhiều” sơn được sản xuất.
Tuy vậy, đôi khi các tác dụng phụ không mong muốn có thể có lợi. Nếu
một công ty đóng gói phát minh ra một loại nhựa mới khiến việc làm ra các
thùng chứa thực phẩm rẻ hơn thì công ty sẽ có lợi nhuận, bên cạnh đó các
nhà sản xuất xe hơi sử dụng kiến thức đó để tạo ra các bảng điều khiển rẻ
hơn cũng kiếm được lợi nhuận. Lợi ích cho toàn thể xã hội mà nghiên cứu
của công ty bao bì về nhựa mới đem lại có thể lớn hơn nhiều so với lợi
