công gửi các vị tiên tri đến cảnh báo ta phải thay đổi lề lối và làm việc siêng năng
hơn làm gì? Tại sao phải đấu tranh, phải hy sinh trong jihad, nếu số phận ta đã
được định đoạt hết? Điều này đưa ta trở lại với người bạn cũ đã ví von ở các phần
trước, nhà văn quyền năng đang tùy tiện viết ra số phận của các nhân vật, cho
những người này niềm vui và thành công còn kẻ khác thì chịu khổ đau và thất
bại.
Đây là nội dung mặc khải cho Muhammad được kể trong Kinh Qur'an:
“Chúng ta đã cho chúng đeo gông vào cổ chạm đến tận cằm... chúng ta đã đặt
thanh chắn phía trước chúng và phía sau chúng cũng có thanh chắn... Cũng như
nhau thôi, dù ngươi cảnh báo chúng rồi hay chưa cảnh báo, chúng cũng không
tin”. Để nói rõ rằng mọi sự đã được an bài từ trước, nhiều bản kinh thiêng khác
trong Hồi giáo khẳng định lại nội dung thuyết định mệnh này.
Bên cạnh Kinh Qur'an, Hồi giáo còn có một tập hợp tư liệu khác gọi chung
là Sunnah hay Đường lối. Nếu Kinh Qur'an là những gì Muhammad nghe được từ
thiên thần Gabriel, Sunnah là những gì bạn bè thân cận và người nhà của
Muhammad nghe được trực tiếp từ ông, bao gồm các hadith hay các tường thuật
những lời dạy và bài nói của ông. Chính từ một trong số các hadith mà ta có được
một mô tả dứt khoát về định mệnh như sau: “Không có ai trong các ngươi, không
có một linh hồn nào từng sinh ra, mà lại không có chỗ định sẵn trên Thiên đường
hoặc dưới Địa ngục; hay nói cách khác, số phận hạnh phúc hay bất hạnh của kẻ
đó đã được sắp đặt hết rồi”. Thật đáng kinh ngạc! Làm sao một tuyên bố như thế
có thể gắn với những danh xưng đẹp đẽ của Đấng Tối cao như Đấng Lòng Lành,
Đấng Nhân Ái Bậc Nhất, Đấng Thứ Tha luôn sẵn sàng xá tội?
Những điều đó quả không hòa hợp cho lắm, vì thế nên từ khi được viết ra
thành bản văn vào thế kỷ 7, giáo lý trên đã luôn gây tranh luận trong giới học giả
Hồi giáo. Các học giả ấy tuyên bố rằng nếu Chúa công bằng thì thuyết định mệnh
đã đi ngược lại với bản chất của Ngài. Lý lẽ đằng sau những nỗ lực thực hành tôn
giáo, như việc tuân thủ Năm Cột trụ của Hồi giáo, cho thấy con người sở hữu ý
chí tự do. Tại sao Allah gửi các vị tiên tri đến thế gian nếu con người vốn không
được tự do lắng nghe, hối lỗi và đi theo con đường cứu rỗi? Cứ thế, các cuộc
tranh luận tiếp diễn.
