nghiệp, những cư sĩ này lại sống giản dị tùy theo điều kiện xã hội của họ. Họ
không kỳ vọng sẽ đạt tới tầng trời thứ hai mươi sáu chỉ bằng nỗ lực trong một
kiếp này mà hy vọng lối sống hiền hòa, bất hại của kiếp này sẽ đảm bảo cho họ
được làm một vị tăng hay ni trong kiếp kế tiếp. Sau kiếp đó thì họ mới đạt đến
Niết bàn.
Với bản chất như vậy, Kỳ-na giáo rất khó trở thành một tôn giáo của số đông
nhưng nó vẫn là tôn giáo có sức ảnh hưởng. Nó đem đến cho chúng ta một nét
riêng thú vị. Các phép tu cực hạn có thể chỉ hấp dẫn một nhóm thiểu số nào đó
nhưng vẫn tác động đến quan điểm của đại chúng và làm dịu thái độ của họ.
Quan điểm của Kỳ-na giáo về sự thiêng liêng của mọi sinh linh đã đóng góp vào
phong trào ăn chay với nhiều dạng thức khác nhau. Giáo lý về bất hại hay phi bạo
lực ảnh hưởng đáng kể đến giới chính khách. Nó đã truyền cảm hứng cho
Mahatma Gandhi, vị luật sư đã lãnh đạo phong trào giành lại độc lập cho Ấn Độ
từ tay thực dân Anh vào nửa đầu thế kỷ 20. Nó đã ảnh hưởng đến linh mục
Martin Luther King, người dẫn đầu phong trào dân quyền cho người Mỹ gốc Phi
ở Mỹ vào nửa sau thế kỷ 20.
Và Kỳ-na giáo tiếp tục nhắc nhở chúng ta một sự thật: ham muốn là nguồn
gốc khổ đau của con người và chỉ bằng cách học kiểm soát nó ta mới có được
hạnh phúc và viên mãn lâu dài. Chắc rất ít người trong chúng ta muốn sống trần
truồng hay tuyệt thực đến chết; nhưng chí ít khi nhớ đến những người thực hành
các phương pháp đó, chúng ta cũng tự nhủ lòng nên bắt đầu sống giản dị hơn một
chút.
Khi mở đầu cuốn sách này, tôi đã chỉ ra tại sao việc lần theo sự phát triển
của các tôn giáo theo trình tự thời gian chặt chẽ là điều không thể. Vì trong câu
chuyện này, yếu tố nơi chốn quan trọng không kém thời gian và có nhiều chuyện
xảy ra tại cùng một thời điểm nhưng ở các địa điểm khác nhau. Ta cần đi qua lại,
tới lui ngoắt ngoéo trên dòng lịch sử. Vậy nên ở chương kế tiếp, ta sẽ đi lùi lại
một chút đến thời điểm vài trăm năm sau khi người Aryan tiến vào Ấn Độ và
nhích sang phía Tây để xem một trong các nhân vật quan trọng nhất của lịch sử
tôn giáo, một nhân vật huyền bí có tên Abraham.
