II. Tổ quốc đã khắc ghi...
Phan Bội Châu kính nể gia đình cụ Lương Văn Can có tấm lòng vì
nghĩa lớn, nhiệt tình đóng góp cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, không
sợ tốn tiền, không ngại đổ máu. Những gì cụ và các thành viên trong
gia đình đã đóng góp cho xã hội là một minh chứng sinh động cho lời
nhận xét của Phan tiên sinh.
Dương Ngọc Quyến - Người anh hùng của dân tộc
Trong số những người thân cụ được gặp ở đất Nam Vang, có cả người con
yêu mà cụ rất trông đợi, đó là Lương Ngọc Quyến. Cuộc gặp gỡ giữa
Lương Văn Can và người con Lương Ngọc Quyến ở đất Nam Vang sau
nhiều năm xa cách, với bao buồn vui, mừng tủi. Song không ngờ đó lại là
cuộc gặp cuối cùng của hai cha con. Ít lâu sau, những tin tức từ Hà Nội bay
sang Nam Vang đã làm cho lòng Lương Văn Can vô cùng đau đớn: Lương
Ngọc Quyến qua đời.
Cái chết của Lương Ngọc Quyến không phải là một cái chết bình lặng mà
đã làm chấn động cả đất nước. Người con vũ dũng của cụ cử Can trước khi
trở về với cát bụi cũng đã ghi vào trang sử vàng của dân tộc.
Là một trong những du học sinh đầu tiên xuất dương sang Nhật, Lương
Ngọc Quyến đã cùng với một số thanh niên yêu nước khác học tại trường
quân sự Simbu Gakku (Nhật). Đến tháng 6.1907, khi Nhật - Pháp bắt tay
nhau trục xuất tất cả du học sinh từ Việt Nam ra khỏi Nhật thì cũng là lúc
Lương Ngọc Quyến vừa tốt nghiệp loại ưu. Tháng 3.1909 ông đã phải cùng
Phan Bội Châu và Lão Mại Bang sang Hương Cảng tạm trú. Phong trào
Đông Du cũng như các phong trào trong nước đều lâm vào tình thế khó
