người ta bắt nó đi xin ăn một mình, sáng đi, tối về nộp tất cả những gì xin
được cho một ông ăn xin người lớn. Rồi nó bị thu gom vào trại giáo dưỡng
trẻ em mồ côi cơ nhỡ. Nó trốn trại ra đi ăn xin tiếp, lại bị thu gom lần nữa.
Nó nhớ lần thứ ba trốn trại đi bụi đời một thời gian thì lại bị bắt đưa về
Trường giáo dưỡng trẻ em hư của tỉnh. Người ta hỏi nó họ gì, nó bảo không
biết. Người ta lại hỏi thế tên là gì, ở đâu? Thì nó định nói nó ở sông Mã, vì
lúc đó nó đang cùng đồng bọn kiếm ăn bằng nghề móc túi ở bến phà sông
Mã. Nhưng nó nói lí nhí, người ta chỉ nghe rõ tiếng “mã”, nên tưởng nó bảo
tên nó là Mã, mà họ tên của người đang hỏi nó là Lê Hữu Tùng, thế là ông
ta ghi tên cho nó là Lê Hữu Mã. Người ta lại hỏi ngày tháng năm sinh, nó
lắc đầu. Người ta bắt nó đứng lên, quay trước quay sau, rồi ngắm nghía,
ước lượng … như kiểu người đi mua súc vật vậy. Rồi người ta nói với nhau
“Thằng này có lẽ phải mười tuổi rồi”. Khi đó đúng vào dịp Quốc khánh,
nên người ta ghi ngày sinh cho nó là ngày 2 tháng 9 năm 1975, vì năm đó
là năm 1985. Từ đó nó mới có họ tên, ngày sinh tháng đẻ. Người ta chụp
ảnh nó để lập hồ sơ lý lịch cho nó ở trường. Tên họ nó từ đó là Lê Hữu Mã,
người nó lại đen thủi đen thui, mà tóc lại xoăn tít, nên cả trường ai cũng gọi
nó là Mã Tóc Xoăn. Trong trường nó được ăn, được ở, được may đo quần
áo đồng phục. Hàng ngày chẳng phải làm việc gì, mà chỉ học đọc học viết.
Khi nó đã đọc thông viết thạo rồi, thì không phải học cả ngày nữa, mà chỉ
học vào buổi sáng, còn buổi chiều đi bán báo. Gần một năm sống trong
trường giáo dưỡng trẻ em hư, nó không được ra ngoài. Vừa đi bán báo
được đến ngày thứ ba thì nó gặp mấy thằng đồng bọn móc túi năm trước,
thế là nó đi luôn với bọn đó không trở về trường nữa. Nó tiếp tục hành nghề
“thợ mổ” được một thời gian lại bị tóm quả tang. Lần này nó không được
người ta tống lên xe để chở về một trường nào nữa mà nó bị xích tay bằng
còng số tám, rồi đưa thẳng vào trại cải tạo. Và cũng thật kỳ lạ lần này
người ta không hỏi tên họ là gì nữa mà hỏi luôn:
- Có phải là Lê Hữu Mã, sinh ngày 2 tháng 9 năm 1975, trốn khỏi trại giáo
dưỡng trẻ em hư ngày.. .tháng… không?
Nó gật đầu thừa nhận và nhanh chóng được tống vào trại giam tập thể
có rất đông người. Vừa bước vào phòng giam, khi nghe tiếng khoá cửa