Khi chiến tranh bắt đầu, Bezais được gọi nhập ngũ. Lần đầu tiên anh thấy
xao xuyến về người bố dượng. Cùng với mẹ và Lianka, cả ba người đi ra
chỗ tập trung trên đại lộ trong trường của Lianka. Và anh đã thấy mọi điều
thay đổi như thế nào. Người bố dượng đang chờ họ, ông ngồi trên vỉa hè,
lưng dựa vào cổng trường xây gạch. Ông là kỹ sư chế tạo, được nhiều
người ở đây biết đến, ông đang ở trong thành phố của mình mà cứ như ở
trong một thành phố xa lạ, nơi đó không ai biết ông và không ai nhớ đến
ông, ông ngồi bệt xuống đường nhựa, tay ôm lấy đầu gối. Trông thấy ba mẹ
con dang đi về phía mình, ông đứng dậy, thờ ơ phủi quần và ôm hôn mẹ.
Ông cao gầy, mặc chiếc áo va-rơi bằng vải bông, đầu đội mũ ca-lô, ghì chặt
gương mặt bà vào hàng cúc áo ngực và cằm đã cạo râu chạm vào đầu bà,
mắt nhìn ra phía trước và vuốt tóc bà. Và cái nhìn của ông, dường như nhìn
vào đâu ông cũng thấy rõ ở nơi đó tất cả những gì đang chờ đợi mẹ anh.
Đôi chân khẳng khiu của ông quấn xà cạp đen. Và ông đi ra mặt trận bằng
đôi chân khẳng khiu như vậy xỏ trong đôi ủng bộ đội to rộng. Tất cả những
năm họ sống bên nhau, anh không quan tâm đến người bố dượng. Anh chỉ
coi ông như một người cùng thuê nhà, vậy mà lần đầu tiên trái tim anh đã
biết nhói đau thì lại chính vì ông, chứ không phải vì mẹ anh.
Lần ấy, ở trường sĩ quan về, anh gặp lại mẹ. Anh thấy mẹ già hẳn đi, gầy
hóp lại. Cổ đầy gân. Còn Lianka, sau có hai năm, thay đổi hẳn không nhận
ra được nữa. Chiến tranh, không biết mẹ và Lianka ăn uống thế nào mà cô
bé đẹp hẳn lên. Khi anh ra trận, cô bé vẫn chẳng có gì đáng để ý: thân gầy
và hai bím tóc cụt lủn trên lưng gầy guộc. Còn bây giờ khi cô đi bên anh
ngoài đường phố, các sĩ quan đều ngoái nhìn theo.
Trêchiakov, nhìn đồng hồ và vội vàng chộp lấy cái túi đựng thuốc. Nhưng
anh chợt hiểu: không kịp cuốn thuốc nữa rồi.
- Cho một hơi nào!
Anh cầm lấy điếu thuốc từ tay Xuiarov, hít một hơi thở thật sâu, anh hút vài
hơi liền và đứng thẳng người trong chiến hào. Anh ngoái cổ lại, mặt trời
vẫn chưa mọc, nhưng mặt đã cảm thấy ánh sáng của mặt trời. Thứ ánh sáng
ấy rung rinh, đùn đẩy lớp không khí và sáng lên. Không khí trên đầu trở