Pháp : các độc giả thế hệ trước không ai quên những câu thơ nồng nhiệt ca
tụng cuộc công thải mà nhà cầm quyền Pháp ở Đông-dương mở ra để lấy
tiền giúp chánh quốc trong cuộc chiến tranh chống Đức : Rồng Nam phun
bạc ! Đánh đổ Đức tặc ». – TẾ-XUYÊN
- « Tôi không phủ nhận công phu của hai bậc tiền bối trong công việc
trau giồi quốc ngữ, tài bồi học thuật và văn chương trong thời kỳ biến
chuyển. Nhưng các ông cũng đã làm được một việc phá hoại ghê gớm là
các ông đã tiêm vào trong máu huyết thanh niên thuở đó những vị thuốc an-
thần công hiệu làm cho họ hết muốn làm cách mạng và chỉ muốn làm triết
học hay văn nhơn. Về phương diện này các ông đã phục vụ thực dân đắc
lực ». – THIẾU-SƠN
- « Cũng vào năm này
, kí giả Pháp Pierre Mille ghé Hà-nội phỏng
vấn Phạm Quỳnh về thanh niên Việt-nam. Nhà học giả chủ bút « Nam
Phong » vốn là người sống trong tháp ngà một cuộc đời trưởng giả, rất ác
cảm với phe thanh niên mà ông cho là ngỗ nghịch. Có lần ông đã bị sinh
viên Cao đẳng đuổi theo đến tận nhà in Lê văn Phúc ở phố Hàng Gai, chỉ vì
ông đã thóa mạ thanh niên. Sẵn có ác cảm với thanh niên, nên khi đáp câu
hỏi của Pierre Mille, ông Phạm Quỳnh đã có những lời xét đoán nông cạn,
chê đám thanh niên Việt-nam là những bộ óc trống rỗng, mất gốc… Bài
phỏng vấn Pierre Mille đăng lên báo Pháp, được ngay Hoàng Tích Chu
trích đăng vào báo « Đông Tây » và gây bút chiến với Phạm Quỳnh, kêu
gọi thanh niên tỏ bày ý kiến đối với lời mạt sát của chủ bút « Nam Phong ».
Chúng tôi tính gây ra một cuộc tranh luận hào hứng trên mặt báo, nhưng
không may lại gặp sự kiện hồi ấy toàn quyền Pasquier năng lui tới ấp Thái-
hà, họp kín với Hoàng Trọng Phu, Nguyễn Năng Quốc và Phạm Quỳnh để
xếp đặt việc Bảo Đại hồi loan. Dịp này, Phạm Quỳnh lấy cớ « Đông Tây »
là tờ báo có khuynh hướng dân chủ cách mạng, để thì sợ trở ngại cho nền
quân chủ sắp được « chỉnh trang », tốt hơn là rút luôn giấy phép cho dứt
nọc. Thành ra, « Đông Tây » chưa nhận được bài nào của độc giả thanh
niên trả lời cho Phạm Quỳnh thì đã nhận được thư của Phủ Thống sứ đóng
cửa báo ». – LÃNG NHÂN
