Jung Chang và Jon Halliday
Mao: The Unknown Story
Mao chỉ là yêu quái?
Tác giả: Nicholas D. Kristof
Nguyễn Ước dịch
Nếu Chủ tịch Mao thật sự nhìn thấu tương lai, hẳn ông đã định vị được ở
tỉnh Tứ Xuyên có một bé gái tên Jung Chang và đã "mie jiuzu" - giết nó và
diệt tuyệt hết thảy thân nhân của nó theo lối tru di tam tộc.
Nhưng thay vì thế, bé gái ấy lớn lên, sang Anh ở, và ngày nay viết một
cuốn tiểu sử về Mao, góp phần huỷ hoại vĩnh viễn tiếng tăm của Mao. Dựa
vào một thập niên với những cuộc phỏng vấn tỉ mỉ và những nghiên cứu
các văn khố, cuốn tiểu sử cự phách này giật sập, một cách có phương pháp
luận, mọi trụ cột của yêu sách đòi đồng cảm hoặc tán thành sự nghiệp của
Mao hoặc chính thống hóa Mao.
Cách đây gần bảy chục năm, cuốn "Red Star Over China" (Sao đỏ trên
khắp Trung Hoa) của Edgar Snow đã góp phần biến Mao thành nhân vật
anh hùng đối với nhiều nơi trên thế giới. Nó từng đánh dấu một khoang trên
kệ sách, mở đầu cho vị trí chói lọi của Mao trong lịch sử - nay thì cuốn
sách này đánh dấu một khoang khác.
Khi lần đầu mở cuốn sách này ra, tôi có lòng ngờ vực. Chang là tác giả
cuốn "Wild Swans" (Những thiên nga hoang dã), một bản ghi chép tràng
giang và thành công về ba thế hệ phụ nữ trong gia tộc bà; nó hấp dẫn nhưng
không là một một tác phẩm có tính chất học thuật. Nó xuất hiện khi tôi
đang sống ở Trung Quốc; các bạn người Hoa của tôi và tôi đều ngạc nhiên
về sự thành công của nó vì những trải nghiệm mà Jang kể lại thì buồn
nhưng cũng chẳng khác thường. Riêng cuốn tiểu sử này, viết chung với
chồng bà là Jon Halliday, một sử gia, thì tôi đã kỳ vọng nó cũng phong phú
mà nhẹ nhàng như thế. Cũng vậy, cái nhan đề "The Unknown Story" (Câu
