MAO- THE UNKNOWN STORY - Trang 137

Trương Hán Chi (Zhang Hanzhi), thầy dạy tiếng Anh cho Mao và là cận
thần; bà cũng là một trong những bạn người Hoa cao niên nhất của tôi vì
thế tôi có kiểm tra bà. Trương Hán Chi nói với tôi rằng bà quả thật có gặp
không chính thức Chang một hoặc hai lần nhưng bà từ chối phỏng vấn và
không hề nói điều gì đáng kể. Tôi hy vọng rằng Chang và Halliday sẽ chia
sẻ một số tư liệu gốc của họ, hoặc qua mạng internet hoặc cho các học giả
khác, để người ta có khả năng phán đoán rằng cả hai đã công bằng và chính
xác ra sao khi đạt tới những kết luận ấy.
Cảm giác của tôi là hầu hết các sự kiện và các phát hiện đều dường như
được hỗ trợ khá tốt, nhưng những mơ hồ thì không luôn luôn được thừa
nhận một cách thích đáng. Còn về sự tín nhiệm của các tác giả thì hình như
cả hai đã hướng rõ rệt vào việc dựa trên một số tạp chí của Hongkong vốn
chuyển động trong sự pha trộn mờ ảo giữa thực tế và hư cấu, nhưng với các
tạp chí ấy thì việc họ lục lọi cho ra sự thật lại càng khó khăn hơn việc thừa
nhận. Các hồi ký và các hồi tưởng mà cả hai tác giả dựa vào có thể đáng
tin, hầu hết về thời đó, nhưng tôi tự hỏi về sức nặng của sự quá đổi tự tin
mà cả hai tác giả dùng tới trong việc kể tỉ mỉ các biến cố và các lời trích
dẫn - và tôi e rằng một số điều có thể bị thổi phồng.
Đan cử nạn đói ghê gớm từ năm 1958 tới 1961. Cả hai tác giả tuyên bố
rằng "gần 30 triệu người chết", và trong một chú thích cuối trang, họ trích
dẫn sự phân tích dân số Trung Quốc về con số tử vong trong những năm
đó. Đúng, có thể. Nhưng cũng có nhiều chuyên gia ước lượng trong những
cuốn sách và những tạp chí có tính chất học thuật về con số người chết,
cách biệt nhau rất lớn, và trong thực tế, không người nào thật sự biết chắc
chắn - và chắc chắn rằng dữ kiện tử vong không quá hoàn chỉnh để có thể
gây cảm hứng tự tin. Những ước lượng tỉ mỉ nhất của các nhà dân số học
từng nghiên cứu con số người chết đó thì hầu hết thấp hơn con số trong
cuốn tiểu sử này: Judith Banister ước lượng 30 triệu; Basil Ashton cũng
xấp xỉ 30 triệu; và Xizhe Peng đề nghị khoảng 23 triệu. Việc chỉ đơn giản
lấy ra con số ước lượng cao nhất từ một văn bản và giữ riết nó như một ước
lượng chính xác khiến tôi e ngại; nếu cái đó bị thổi phồng thì những cái
khác ra sao?