lịch sử thì không ai sánh bằng. Nếu một Mao thần tượng và thời thượng xã
hội chủ nghĩa từng có thời dường như được ôm hôn thắm thiết còn hơn,
chẳng hạn như Stalin, thì ngày nay, bản thành tích đã làm rõ ra rằng hai kẻ
ấy là địch thủ tranh đua nhau về sự tàn bạo. Qua việc giết người và cai trị
tồi, cả hai chịu trách nhiệm về hàng chục triệu cái chết.
Nỗ lực mới đây nhất nhằm chiếu ánh sáng khắc nghiệt của lịch sử lên
Người lái tàu vĩ đại ấy là cuốn Mao: Câu Chuyện Không Được Biết (Mao:
The Unknown Story) của Jung Chang và Jon Halliday. Chang là tác giả
cuốn Những thiên nga hoang dã (Wild Swans), một hồi ký hấp dẫn và bán
cả triệu cuốn vào năm 1991, kể câu chuyện làm thế nào mà ba thế hệ trong
gia tộc bà sống sót qua những biến động thời hiện đại ở Trung Quốc. (Bà
từng là Vệ Binh Đỏ theo Mao-ít trong các giai đoạn đầu của Cuộc Cách
mạng văn hóa.) Halliday, chồng của Chang, là một tác giả và là một sử gia
về Nga.
Mao của họ thì xấu tới tận cốt tuỷ, kẻ lúc nào cũng ích kỷ và mưu mô trí
trá, thuở thanh niên đã ấp ủ "một tình yêu sự ác ôn khát máu". Và rồi thì
ông thật sự biến thành một kẻ tởm lợm. Mao thanh trừng và giết chết các
đối thủ. Ông ngốn như lợn cao lương mỹ vị ngoại nhập giữa nạn đói tập thể
do các chính sách của ông gây ra. (Cả hai tác giả nêu con số ước lượng 38
triệu người dân chết vì đói và vì lao lực trong Bước đại nhảy vọt. Trong khi
đó, Mao bám riết các kế hoạch kỹ nghệ hoá lầm lạc và điềm nhiên bình
luận rằng, "một nửa Trung Quốc rất có thể phải chết.") Trong thập niên
1970, Mao thậm chí còn cấm giải phẩu kẻ trung thành Số Hai của mình là
Chu Ân Lai đang khổ sở vì ung thư bàng quang, để góp phần bảo đảm rằng
họ Chu sẽ không sống lâu hơn mình.
Những kỳ công nức tiếng của Mao được viết lại, vì nó bịp bợm. Cuộc Vạn
Lý Trường chinh ư? Cả hai tác giả khẳng định rằng suốt con đường đó
không hề xảy ra các trận đánh truyền kỳ, và đưa giả thuyết rằng Mao và
đạo quân cộng sản của ông sống sót qua cuộc thử thách 6 ngàn dặm ấy