Một chất đặc biệt quý giá như thế cần được bàn luận tới. Tháng giêng
1904, tạp chí “Chất Ra-đi” dành riêng nói về các chất phóng xạ ra đời. Ra-đi
cũng dành được một cương vị thương mại. Nó có chỉ số mua bán và báo chí
riêng. Chẳng bao lâu, trên giấy tờ có đề tự của nhà máy Ác-mê Đờ-lin, người
ta sẽ đọc những dòng chữ lớn:
MUỐI RA-ĐI CHẤT PHÓNG XẠ
Địa chỉ điện tín: “Ra-đi – No-giang – Trên sông MAC-NƠ”
*
* *
Có được những công trình nghiên cứu sáng tạo của bao nhà khoa học
các nước, có được một nền công nghiệp mới và một phương pháp chữa bệnh
mới đó là nhờ một thiếu phụ Ba Lan tóc hung, ham mê tìm tòi học hỏi, năm
1897 đã chọn đầu đề làm luận án là sự nghiên cứu các tia Bếch-cơ-ren. Đó là
nhờ bà đã đoán được rằng quặng pêch-blen chứa đựng một chất mới và cùng
dốc sức với chồng, bà chứng minh được sự tồn tại của chất đó. Đó là nhờ bà
đã thành công trong việc tách riêng ra chất Ra-đi nguyên chất.
Người đàn bà trẻ tuổi ấy hôm nay đứng đây, ngày 25 tháng sáu 1903,
trước bảng đen trong một phòng nhỏ ở Xoóc-bon, cái phòng “sinh viên” mà
người ta đi lên bằng một cái thang máy trôn ốc ở một bên và kín đáo. Từ khi
Ma-ri bắt đầu chuẩn bị luận án đến nay đã hơn năm năm. Bị lôi cuốn trong
cơn lốc của một phát minh vĩ đại, bà cứ hoãn mãi kì thi tiến sĩ, vì không có
thì giờ thu thập tài liệu. Hôm nay bà đến trước các giám khảo.
Theo tục lệ Ma-ri nộp cho ban giám khảo gồm các ông Líp-man, Bu-
ti, Moát-xăng để duyệt, văn bản công trình của mình: “Nghiên cứu các chất
phóng xạ”. Và, hiện tượng bất ngờ! Ma-ri mặc một cái áo mới màu đen bằng
“lụa pha len”. Nói cho đúng, bà chị Brô-ni-a đến Pa-ri trong dịp cô em bảo
vệ luận án đã kêu trời vì mấy mảnh quần áo nhẵn bóng của Ma-ri và khăng
khăng kéo Ma-ri vào một hiệu may. Chính Brô-ni-a đã hỏi giá cả, xem vải và
quyết định những chỗ phải sữa chữa, không hề để ý đến vẻ mặt cau có của
em mình.
Brô-ni-a đã từng dẫn Ma-ri đi may mặc, cũng với một sự chăm sóc
