CHƯƠNG XVI
DANH VỌNG, KẺ THÙ SỐ MỘT
Nước đầu tiên công nhận tài năng của ông bà Qui-ri là Thụy Sĩ. – Chúng
ta nhớ lại lời mời của trường đại học Giơ-ne-vơ – Và mang đến cho hai nhà
bác học những vinh dự sớm nhất là nước Anh.
Ở Pháp, Pi-e và Ma-ri cũng được tặng một vài giải thưởng khoa học.
Năm 1895, Pi-e được giải Plăng-tê (Planté), 1901 giải La-ca-dơ (Lacaze).
Ma-ri được tặng giải Ghếch-nơ (Gegner) ba lần. Nhưng chưa có một giải
thưởng nào xuất sắc làm rạng rỡ tên ông bà Qui-ri. Cho đến tháng sáu 1903,
học viện Hoàng gia Anh chính thức mời Pi-e sang thuyết trình về Ra-đi. Nhà
vật lý nhận lời và cùng đi với Ma-ri sang Lơn-đơn
[42]
(London).
Hai nhà bác học được công tước Ke-vin thân thiết, niềm nở đón tiếp. Cụ
già đáng kính ấy coi thành công chuyến đi này của Pi-e và Ma-ri như của
bản thân, và cũng tự hào về những công trình của hai đồng nghiệp dường
như cũng có phần tham gia của mình. Cụ thân mật quàng tay lên vai Pi-e,
dẫn hai vợ chồng thăm phòng thí nghiệm của cụ. Cụ sung sướng và cảm
động, khoe với mọi người tặng phẩm của Pi-e mang từ Pa-ri tới. Đúng là
tặng phẩm của một nhà vật lý: Một ít tinh thể Ra-đi để trong ống nghiệm
bằng thủy tinh.
Trong cuộc thuyết trình chiều hôm đó, công tước Ke-vin ngồi cạnh Ma-
ri, người phụ nữ đầu tiên được dự buổi họp của viện Hoàng gia. Tất cả giới
khoa học Anh đều có mặt. Pi-e nói tiếng Pháp chậm rãi mô tả những tính
chất của Ra-đi. Rồi Pi-e đề nghị tắt hết ánh sáng để làm vài thí nghiệm lý
thú: do tác động của Ra-đi, một điện nghiệm bỗng phóng điện từ xa, một tấm
chắn bằng sun-phua kẽm phát lân, kính ảnh đã bọc giấy đen cũng bị ảnh
hưởng; Ra-đi còn tỏa nhiệt tự phát v.v...
Buổi nói chuyện chiều hôm đó rất hào hứng. Ngay ngày hôm sau đã có
tiếng vang. Cả thủ đô nước Anh nô nức muốn xem mặt “Cha mẹ” của chất
Ra-đi. Khắp nơi mời giáo sư và bà Qui-ri dự tiệc tại các buổi tiếp long trọng
và người ta không ngớt lời ca ngợi chúc tụng.
Pi-e hết sức lịch sự trong bộ lễ phục đen, hơi bóng mà ông thường mặc
để dạy lớp lý hóa sinh, nhưng vẫn làm cho người ta cảm thấy tâm trí ông
