Khi một đứa con của nước Pháp chết vì phải chịu quá nhiều đau đớn ở
trường học, thì đó là một phần nhỏ trong chúng ta chết đi, đó là thế hệ trẻ
của chúng ta, tương lai của chúng ta, đất nước chúng ta kia mà! Ta không
thể ghi “Tự Do - Bình Đẳng - Bác Ái” ở mặt tiền mỗi trường học và để
những đứa trẻ bị mắng chửi hoặc bị hành hạ bên trong ngôi trường đó được.
Những giá trị của nền Cộng hòa ấy, Marion ạ, bố mẹ đã dạy cho con
biết, cũng như đã dạy cho Clarisse và sắp tới sẽ dạy cho Baptiste, ngay khi
em trai con đến tuổi có thể hiểu được. Bố mẹ đã nhắc đi nhắc lại với các con
nhiều lần rằng thành công ở trường học, đó là một cách thành công trong
cuộc sống, được đánh giá cao. Hồi mẹ còn bé, khi được điểm tốt thì quả là
mãn nguyện lắm. Than ôi, bây giờ dưới mắt nhiều học trò thì thành công ở
trường, đó là nổi tiếng, có nhiều bạn, hệt như ở Club Med.
Để học sinh lưu ban đã lỗi thời, chuyện này quá tốn kém, và thậm chí
có khi còn bỏ hẳn. Vào lúc đang viết những chữ này đây, mẹ nghĩ rằng ta chỉ
được quyền lưu ban một lần ở Tiểu học và một lần ở Trung học cơ sở.
Người ta chuyển lên Trung học cơ sở những học sinh mà họ đã quá mệt mỏi
với chúng ở trường Tiểu học, và một số chuẩn bị vào Trung học với trình độ
của lớp Năm ở Tiểu học, chẳng ai muốn tiếp nhận chúng khi mang tiếng là
đã học xong và ra trường. Đó là những kẻ không-ai-ưa, những đứa trẻ bị bỏ
rơi bên vệ đường.
Chắc chắn người ta đã ước tính rằng một học sinh lưu ban thì không
hẳn sẽ khá lên được. Nhưng đó là bởi nó đã không được tiếp nhận như một
học sinh lưu ban! Người ta không giúp nó để lấp đầy các lỗ hổng kiến thức.
Nó xem phim mà không có kính để nhìn, và trong năm học lưu ban ấy, nó
cũng chả hiểu gì hơn so với năm trước, năm đầu tiên. Nên tặng cho học trò
lưu ban một sự dạy kèm đặc biệt, và giải thích cho chúng hiểu rằng lưu ban
không có gì liên quan đến việc mất phẩm giá của chính mình: đó là một may
mắn, đó sẽ là một may mắn mà chúng được tặng.
Những đứa trẻ ấy thi thoảng bị những đứa khác ghét bỏ. Và khi chúng
có tính khí của dân “anh chị” thì chúng rốt cuộc sẽ được đội lên đầu cái mác
