Đầu gối đã run lên, gã cảm thấy ngây ngất, gã lảo đảo lùi lại giường,
gieo mình xuống ngồi trên thành giường. Gã hãy còn chìm trong quá khứ.
Gã nhìn quanh phòng, bối rối, hoảng hốt tự hỏi không hiểu mình ở đâu, cho
đến tận khi gã chợt trông thấy những bản thảo ở góc phòng. Rồi những
bánh xe của ký ức lại lăn về phía trước qua bốn năm của thời gian, gã nhận
thức hiện tại với những cuốn sách mà gã đã mở, với vũ trụ mà gã đã chinh
phục từ những trang sách đó, với những giấc mơ tham vọng của gã và với
tình yêu đối với người con gái trong trắng đa cảm, yếu ớt, thần tiên, người
con gái ấy sẽ chết vì kinh hãi nếu được chứng kiến, dù chỉ một phút thôi,
những cái gã đã từng sống qua, một phút thôi trong tất cả sự ngợp ngụa của
cuộc đời mà gã đã lội qua.
Gã đứng lên, và tới trước gương.
Gã nói một cách long trọng: "Martin Eden, thế là ngươi đã từ bùn lầy
mà vươn lên đấy! Ngươi đã rửa mắt của ngươi trong ánh sáng huy hoàng,
ngươi đã vươn đôi vai tới các vì sao, đã làm tất cả những gì mà cuộc đời đã
làm, đã để cho tất cả "những thú tính chết đi" 2; vật lộn để nắm lấy cái di
sản cao quí nhất của khả năng nhân loại."
--------------------------------
1 Ở các rạp hát và các tiệm rượu thường phải thuê những tên du côn
khoẻ, có võ để giữ trật tự, ngăn những cuộc ẩu đả, phá phách.
2 Nguyên văn: "ape and tiger die" - một câu thơ trong bài "In
Memorism" của Tennyson.
