người yêu quá trung thành không thể làm ô bẩn tình yêu bằng những lời
bình phẩm. Tình yêu có can dự gì đến những quan điểm bất đồng của Ruth
về nghệ thuật, về cách xử thế, về cuộc cách mạng Pháp, hoặc về quyền bình
đẳng trong việc bỏ phiếu? Những cái đó là những hoạt động tinh thần,
nhưng tình yêu thì vượt lên trên lý trí, nó có tính chất siêu lý tính. Gã
không thể tầm thường hóa tình yêu được. Gã tôn thờ nó, tình yêu nằm trên
những đỉnh núi cao, quá xa thung lũng của lý trí. Tình yêu là một điều kiện
thiêng liêng của tồn tại, là đỉnh cao nhất của cuộc sống, nó rất hiếm. Nhờ
trường phái của những nhà triết học khoa học mà gã yêu thích, gã đã biết
được ý nghĩa sinh vật học của tình yêu, nhưng qua một quá trình suy nghĩ
tinh tế, với cùng một phương pháp suy luận khoa học ấy, gã đã đi tới kết
luận con người chỉ có thể hoàn thiện được tới đỉnh cao nhất của nó trong
tình yêu, không được nghi ngờ tình yêu, phải thừa nhận nó như một phần
thưởng cao quý nhất của cuộc sống. Vì thế, gã cho rằng con người đang
yêu đương hạnh phúc hơn hết mọi sinh vật ở đời, và gã thích thú khi nghĩ
tới "người tình say đắm" vượt lên trên mọi sự vật trên trái đất, vượt lên trên
của cải, trên sự suy xét, trên dư luận, trên mọi sự khen chê, vượt lên trên
chính cuộc sống và chết đi trên một chiếc hòm.
Hầu hết những điều đó Martin đã suy luận ra, còn một vài điều nữa gã
suy luận sau này. Trong khoảng thời gian đó gã làm việc, không một phút
nghỉ ngơi trừ những lúc đến thăm Ruth, gã sống như một người Sparta 1.
Gã trả hai đô la rưỡi tiền thuê nhà của mụ chủ nhà người Bồ Đào Nha
Maria Silva, một mụ gái góa chua ngoa lắm điều. Mụ phải làm việc quần
quật, vì thế tính tình càng thêm cáu bẳn, bằng cách này hay cách khác, mụ
phải xoay xở nuôi một đàn con, thỉnh thoảng để nhấn chìm cái buồn, cái
mệt, mụ lại nốc một bình rượu nhạt phèo, chua loét, mua mười lăm xu ở
cửa hàng vừa bán thực phẩm vừa là quán rượu ở góc phố. Từ chỗ ghét mụ,
ghét cái miệng lưỡi thô tục của mụ lúc ban đầu, dần dần Martin thán phục
mụ, khi quan sát cuộc vật lộn dũng cảm của mụ. Trong căn nhà nhỏ bé cả
thảy chỉ có bốn buồng - trừ buồng của Martin ra chỉ còn lại có ba. Một
trong những cái buồng đó, buồng tiếp khách, trông vui mắt vì một tấm
