lãnh đạm đó của ông. Tôi cũng biết rằng dầu sao thì điều ông nói cũng có
cái đúng. Có lẽ vô tình chúng ta đánh giá uy quyền của chúng ta đối với
người khác bằng cách xem thái độ của họ đối với ý kiến của chúng ta về
họ, và chúng ta ghét những người nào mà chúng ta không có ảnh hưởng gì
đối với họ. Tôi cho rằng đó là vết thương đau đớn nhất đối với sự kiêu hãnh
của con người. Nhưng tôi không muốn để cho ông ta thấy rằng tôi đang bối
rối.
- Người ta có thể hoàn toàn bất chấp người khác được chăng?- Tôi nói,
thật ra với chính mình hơn là với ông ta.- Rồi ra trong cuộc sống anh sẽ
phải lệ thuộc người khác, về mọi chuyện. Thật là một cố gắng lố bịch nếu
cứ chỉ sống cho mình và vì mình mà thôi. Sớm muộn rồi anh cũng sẽ bệnh
hoạn, mệt mỏi và già cỗi, và rồi anh sẽ bơ vơ quay về với mọi người. Anh
sẽ không xấu hổ sao khi anh cảm thấy trong lòng một niềm ao ước được
thoải mái và được cảm thông? Anh đang cố làm một việc không thể nào
thực hiện được. Sớm muộn gì rồi con người trong anh cũng sẽ mong mỏi
những ràng buộc thường tình của con người.
- Hãy đến xem tranh của tôi.
- Có khi nào ông nghĩ đến cái chết không?
- Sao tôi lại phải nghĩ chứ? Nó chẳng ăn nhằm gì.
Tôi nhìn ông ta chăm chăm. Ông đứng trước mắt tôi, bất động, với nụ
cười chế giễu trong mắt; nhưng vì tất cả những chuyện đó nên có một lúc
tôi mơ hồ thấy một tâm hồn sôi nổi, bị giày vò, đang hướng đến một cái gì
đó cao cả hơn bất cứ cái gì gắn bó với xác thịt. Tôi nhìn thấy một sự đeo
đuổi cái không thể diễn tả được. Tôi nhìn thấy trước mặt tôi một người đàn
ông áo quần sờn rách, chiếc mũi to tướng và cặp mắt sáng, bộ râu đỏ và
