tiếng trống khua. Ban đầu xa xôi và mờ ủ, tiếng trống lên cao, lại gần, cấp
bách và hăm dọa. Thanh âm kỳ lạ, huyền bí, một tiếng tam-tam man dã
trong dày dặn của rừng tối. Nó thoát ra từ thân cây, từ đá, rền sâu thẳm
trong lớp vỏ băng hà. Khẩn khoản, não nuột, tàn bạo: tuy vẫn dấp dính.
Chẳng khác nào nếu ta lắng tai thanh âm vừa đến tai ta là chết, như bị bóp
tắt bởi chính sự chăm chú của ta vậy. Cũng gần như máu đập trong huyết
quản trong suốt của ngày.
Nhiều người đi ra từ giữa đám cây, tụ hội lại ven sông: rồi thì thoát y,
cúi mình xuống nước hoặc ngã ra trên cỏ, họ gieo đó đây những đốm trắng
giữa màu lục. Thật là cả một sự đi đi lại lại của người và vật làm cho quang
cảnh thành linh hoạt tươi vui. Ở mép bãi trại, hơi cách xa các tấm lều, từng
tốp người lập thành rồi bỏ đi phấp phới theo nhịp bước chân chậm và nặng.
Một số toán khác leo dốc cao, dừng lại ở một lòng chảo sắc lục và ở đây, họ
siết trong nắm tay một vật sáng, liệng nó đi như liệng hòn đá: và ngay giây
đồng hồ hòn đá rơi xuống, người ta thấy hình thành một đám mây xám nhỏ,
nhuộm phơn phớt đỏ, và sau đó vài lát, vọng lại tai người một tiếng nổ và
tiếng gầm ngắn ngủi. Nhiều người khác chạy băng qua bãi trại, bên trái bên
phải có đầu bạn bè ngồi trước lều theo dõi hay đi lang thang trần trùng trục
giữa hàng cây: đó là những lính đưa thư ít chốc sau lại đi ngang qua đó vẻ
bớt hăng hái, xuôi xuống thung lũng.
Có thể nói mặt trời giống như vị tướng soái mục kích tất cả bằng con
mắt bề ngoài như im lìm và chằm chặp, điều hành đời sống trại từ trên cao.
Khoảng giữa trưa, một sự chán nản rõ rệt rơi thẳng xuống lều vải. Đám lừa
trở về chỗ đã ngủ qua đêm: người ta thấy một số người loay hoay quanh
đám súc vật, người khác ngồi dưới bóng thông, mải mê ăn, và người khác
nữa ở sông về, cầm thõng những bầu nước nhỏ giọt bằng một tay chẳng
chắc chắn mấy. Kế đó bọn người đi nằm dài dưới cây và trên đồng, phơi
mình dưới nắng, kèm theo những cử động không còn sức nặng. Im lặng
nóng nảy ngự trị, ngơi nghỉ nhồi đầy ánh sáng, buông trôi đầy ý thức và
nặng nhục cảm. Người ta nghe ra tiếng vo ve lớn rộng xuống thấp và liên
tục của buổi giữa trưa, như tiếng quay siết của hằng hà sa số côn trùng.
