- Thưa ông, tất cả hàng xóm đều ra cửa sổ và la phiền vì sự ồn ào.
- Nếu họ sợ ồn ào thì sao họ lại không thể lấy rơm mà bịt cửa lại? -
Taillefer thét lên.
Bỗng Raphaël phá ra cười, cái cười trái tiết đến khôi hài khiến cho bạn
anh phải hỏi vì đâu mà có một niềm vui tàn bạo như vậy.
- Cậu khó mà hiểu mình được, - anh đáp. - Trước hết phải thú thực với
cậu rằng các cậu đã gặp tôi ở đường bờ sông Voltaire giữa lúc tôi sắp sửa
gieo mình xuống sông Seine, và chắc hẳn cậu muốn biết tại sao tôi định tự
tử. Song nếu tôi nói thêm rằng, vì một sự ngẫu nhiên hầu như kỳ lạ, bao
nhiêu hoang tàn thơ mộng nhất của thế giới vật chất vừa được thâu tóm
trước mắt tôi bằng một sự diễn tả tượng trưng cái lẽ phải của con người;
còn lúc này đây thì những mảnh tàn của bao nhiêu tài sản tinh thần của
chúng ta đã thô bạo tàn phá bên bàn tiệc, kết thúc ở hai cô gái này, hình ảnh
sắc nét và độc đáo của điên cuồng; và sự bàng quan thâm căn của chúng ta
đối với người và vật đã dùng làm bước chuyển tiếp giữa những bức tranh
đậm màu của hai hệ thống sinh tồn rất đỗi trái ngược nhau, nếu tôi nói thêm
như vậy thì phỏng cậu có hiểu gì hơn không? Nếu cậu không say, có lẽ cậu
sẽ xem thấy ở đó một bản khái luận về triết học.
- Nếu cậu không giẫm cả hai chân lên nàng Aquilina kiều diễm này mà
tiếng ngáy có cái gì giống như tiếng gào thét của một cơn giông sắp nổ, -
Emile nói, chính anh cũng đang nghịch quấn vào rồi lại xổ ra mớ tóc của
Euphrasie, mà chẳng ý thức gì về cái trò chơi vô tội đó, - cậu sẽ hổ thẹn vì
say sưa của ba hoa. Hai cái hệ thống của cậu có thể nhập vào một lời và thu
lại một tư tưởng. Cuộc sống giản dị và máy móc dẫn tới thứ khôn ngoan rồ
dại nào đó vì nó bóp ngạt trí tuệ chúng ta bằng lao động; còn như cuộc sống
trong cái rỗng tuếch của những trừu tượng hay trong vực sâu của thế giới
tinh thần thì dẫn tới thứ khôn ngoan điên cuồng nào đó. Nói tóm lại, giết hết
tình cảm để được sống già, hay chết yểu vì nhận lấy sự giày vò của dục
vọng, đó là phán nghị của chúng ta. Thêm nửa nghị án đó chống chọi với
