“Có khả năng tiến bộ. - Ai là kẻ có khả năng tiến bộ? Là kẻ mà
hậu quả của hành động đã trải, hậu quả của sự hư hỏng hoặc độc ác
đã làm không ngăn nổi con đường của nó, kẻ có lòng tin, kẻ hiểu biết
và có sức mạnh hành động, kẻ biết đạt tới con đường đúng, kẻ biết
hoàn lương, đấy là kẻ người ta gọi là có khả năng tiến bộ”.
Lời giải thích: Nội dung nhân học chính xác của Abhadammos
cuối cùng bao giờ cũng được làm sáng tỏ vì là điều cần cho con người,
con người cần làm. Còn tính cách học thời hiện đại tạo ra những cơ cấu
tính cách người trừu tượng mang tính ứng dụng, và cho rằng những cơ
cấu đó là con người sống động. Thuyết nhân học hiện đại mang lại tri
thức. Còn Abhadammos đưa vào tay con người công cụ, để giúp con
người nhận biết vị trí của bản thân và giúp con người thức tỉnh.
Tất cả các thuyết nhân học truyền thống đều mang đến sự tỉnh táo.
“Khả năng tái phát. - Ai là kẻ mang khả năng tái phát? Là kẻ có
những khả năng bị ràng buộc và không bị ràng buộc vào đặc tính bên
ngoài. Nhưng nó không tận hưởng những khả năng này theo ý thích,
không tận hưởng thiếu sự mệt mỏi và gắng sức. Thế là rất có thể, kẻ
này từ sự lười biếng, cẩu thả đánh mất một phần khả năng của mình.
Kẻ như thế người ta gọi là kẻ mang khả năng tái phát”.
“Khả năng chống lại sự tái phát. - Ai là kẻ có khả năng chống lại
sự tái phát? Là kẻ có những khả năng bị ràng buộc và không bị ràng
buộc vào đặc tính bên ngoài. Nó tận hưởng những khả năng này theo ý
muốn, không mệt mỏi và gắng sức. Kẻ như vậy không thể bị mất một
phần khả năng của nó vì sự lười biếng, cẩu thả được. Đấy là kẻ có khả
năng chống lại sự tái phát”.
Lời giải thích: Khả năng ràng buộc với đặc tính bên ngoài là việc
làm và lời nói; khả năng không ràng buộc với đặc tính bên ngoài là tư
tưởng. Hình ảnh tái phát không cần giải thích cũng có thể hiểu được.
Sự cẩu thả, lười biếng, ở đây nằm trong trục tư tưởng, là một loại u mê:
kẻ cẩu thả, lười biếng, bất lực, mê muội - đời sống của kẻ ấy suy thoái.
