Khi hoạt động biến thành mục đích của cái TÔI, tính chất siêu việt
của hoạt động bị đánh mất. Nó không còn trở thành phổ quát, sự sùng
bái chấm dứt. Thuật luyện vàng dạy con người: sức mạnh sáng tạo, tri
thức, sự hoạt động không để dùng cho việc duy trì bản thân và làm tăng
của cải vật chất, không để tạo dựng nền văn hóa vật thể mà duy nhất
chỉ để, như người Iran đã nói: tạo ra vàng.
Cái mà con người làm trong thế giới vật chất, không là gì khác
ngoài việc quấy biển sữa cùng với các thần linh, con người hoạt động
không nghỉ, trong từng khoảnh khắc. Đấy là hoạt động linh thiêng. Đấy
là sự sùng bái. Đấy là ý nghĩa của canh tác đất đai, buôn bán, binh
nghiệp, giáo dục, dạy dỗ, nấu nướng. Đấy là thuật luyện vàng đích
thực.
“Cái mà con người đánh mất từ bên trong - Saint-Martin nói - cần
lấy lại bằng hoạt động bên ngoài”.
Cái bên trong bị mất, là hòa bình, đời sống vĩnh cửu, sự ngự trị thế
gian và sự rạng ngời của ý nghĩa Thượng Đế; những điều này cần phải
lấy lại bằng những hoạt động trong thế gian vật chất.
Mọi hoạt động dù chỉ lấy lại được một chút rất ít ỏi từ niềm hứng
khởi cổ xưa cũng đủ nâng cao niềm hứng khởi chung của nhân loại.
Đây là hành động trả lời cho nhân sư Sfinx, là sự thật nghĩ đến trong
hang đá, là việc đan sọt từ những cành liễu bên sông, là canh tác đất,
làm vườn, chiến đấu, ca hát, giáo dục, nấu nướng, may quần áo và cai
trị nhà nước.
Nếu hành động là như thế, đấy là sự sùng bái asa. Nếu hoạt động
chỉ tạo ra vật thể, tạo ra máy móc, nuôi sống bản thân, chỉ để thu thập
của cải, lúc đó không phải sự sùng bái, chẳng phải asa, không nâng thế
gian lên niềm hứng khởi chung, lúc đó hoạt động trống rỗng, vô nghĩa,
vô ích: không làm ra vàng. Chỉ là lao động.
Mục đích của văn hóa trong thời cổ: nâng cao niềm hứng khởi
chung của nhân loại.
