nhưng thời gian trần thế hết hạn họ cần quay trở lại với sự đau khổ,
chịu đựng.
Còn người bước lên con đường của Thượng Đế là kẻ đã dùng cuộc
đời của mình để tìm ra sự thức tỉnh. Sau cái chết kẻ đó cũng không
màng tới những niềm hạnh phúc, bởi nó biết rằng sự bất hạnh đi liền
với hạnh phúc, sự đau khổ đi liền với sự vui sướng, cái chết đi liền với
đời sống, sự buồn phiền đi liền với niềm vui, sự tăm tối đi liền với ánh
sáng - trong thế gian của ảo ảnh - như Herakleitos đã nói: “con đường
đi lên và đi xuống như nhau”, như người Trung Quốc nói: âm dương,
một sáng, một tối, một xấu, một tốt, vĩnh viễn và vô tận cùng. Linh hồn
bước qua những thiên đường hứa hẹn niềm hạnh phúc, đạt tới átman -
sự thức tỉnh rạng ngời và sự bình yên của nhận thức Thượng Đế.
Nhân loại thời lịch sử đi con đường của các bậc tiền bối: trong ảo
ảnh, nơi cái xấu cái tốt, ánh sáng và bóng tối, cái Tôi và Anh, cái thiện
và cái ác còn mang ý nghĩa của nó. Đây là pitrijána, trong truyền thống
Hi Lạp gọi là hodosz mararon, con đường của các hạnh phúc, bởi vì
trên con đường này con người kiếm tìm hạnh phúc. Hạnh phúc có trên
bề mặt, và lịch sử không là gì khác ngoài lịch sử của sự tìm kiếm các
hạnh phúc, cần phải ở lại trên bề mặt, nhưng cái đạt được không là gì
khác ngoài sự bức bối không ngừng và sự đau khổ, chịu đựng.
Nhân loại cổ đi trên con đường của các thần linh, nơi cái tốt hay
cái xấu, bạn hay thù, dương hay âm, đều không có ý nghĩa. Đây là
dévajána hoặc srutir dévah, trong truyền thống Hi Lạp gọi là hodosz
théon, bởi vì ở đây không ai kiếm tìm hạnh phúc mà tìm sự tỉnh táo.
Lịch sử là lịch sử của cái TÔI trần thế đi tìm hạnh phúc; còn thời cổ phi
lịch sử bởi vì tư duy không phải bằng cái TÔI trần thế đi tìm hạnh phúc
mà bằng cái TÔI bất tử đi tìm sự tỉnh táo.
René Gúenon nói, cộng đồng cổ sống trong đời sống tinh thần của
autorité spirituelle, còn nhân loại thời lịch sử trong thời của pouvoir
temporel. Autorité spirituelle là thượng tầng của tuyên ngôn tinh thần;
còn pouvoir temporel là ưu thế được áp dụng theo thời gian của kẻ
