cường độ sự sống chung. Chính điều này tách nhân dân ra khỏi một
đống người trần trụi.
Sự đông đảo trần trụi-đám đông, nói lên sự suy thoái của sự sống
cá nhân, còn nhân dân, một cộng đồng cổ có nguồn gốc tâm linh-tinh
thần, là sự sống cá nhân của người đã tăng trưởng. Một kẻ sống trong
đám đông trần trụi, nhận thức, cảm xúc, hoạt động, tri thức, giá trị tuyệt
đối về đời sống của nó rơi xuống trạng thái mê muội chìm đắm. Nhưng
kẻ sống trong nhân dân, về mặt nhận thức, cảm xúc, trong hoạt động,
trong tri thức, trong giá trị tuyệt đối, đời sống của nó luôn được nâng
lên trạng thái cao hơn.
Sự sống đã nâng cao này thể hiện ra thành ngôn ngữ, là tập quán,
truyền thuyết, nhịp điệu sống, nghệ thuật, đạo đức. Còn đám đông chỉ
là một sự đông đảo số lượng thuần túy, không phải là một cộng đồng
thực chất: chỉ là một đống người tình cờ nói cùng một ngôn ngữ và
sống cùng một nơi, có giới tính khác nhau và mang tính cụ thể. Cộng
đồng thực sự là nhân dân do sức mạnh siêu việt tạo dựng và duy trì làm
một, là sự thống nhất của các sinh linh cùng loài.
Rất có thể con người và khoa học thời lịch sử không có kinh
nghiệm nhân dân, không có bởi đến thời lịch sử, nhân dân đã biến
thành đám đông, và tính chất tâm linh của sự sống nhân dân đã chấm
dứt. Bởi vậy không có và không thể có truyền thuyết mở; nhịp điệu
sống trở thành cái bên ngoài, rồi trở thành sự phô trương; các ngôn ngữ
không sâu sắc và không bao giờ được tinh thần hóa nữa, trái lại: ngôn
ngữ nghèo nàn đi và khô cứng. Nhân dân bị phân hóa và mức độ cường
độ của sự sống bị hạ thấp.
Cộng đồng biến thành đám đông, nơi đáng lẽ đời sống con người
mở và nâng cao, lại bị khóa kín và chìm đắm xuống.
2.
