thuần túy chỉ là một nhà chính trị, kẻ tin vào tổ chức và sự tuyên
truyền.
Hoạt động của Markion trong Kitô giáo lạ sự bùng nổ đầu tiên của
chủ nghĩa đối kháng (antagonizmus) Do Thái-đã Hi Lạp hóa đầu tiên,
là thứ trong lịch sử châu Âu còn duy trì cho đến tận ngày nay và xuất
hiện dưới vô cùng nhiều hình thức, ví dụ như ảnh hưởng của chủ nghĩa
Hi Lạp hóa trong thời Phục hưng, cùng lúc là sự đột phá của chủ nghĩa
hebraizmus vào thời Cải cách. Bởi vì tác động của chủ nghĩa Hi Lạp
hóa trong mọi trường hợp là sự vật chất hóa (nghệ thuật, khoa học, triết
học), còn chủ nghĩa hebraizmus xuất hiện như một tôn giáo (chủ nghĩa
đạo đức nghi thức, chủ nghĩa Thanh giáo).
61.
Thư viện lớn của Alexandria không chỉ là nơi lưu trữ các văn bản của
người Hi Lạp, người Do Thái, Ai Cập và Iran, mà rất có thể của tác dân
tộc thời xa xưa hơn nữa. Từ Clemens và Origenesz chúng ta biết, người
ta đã biết đến Buddha, và có các giả thuyết cho rằng người Alexandria
đã từng đi qua Tây Tạng, Trung Quốc và mang các văn bản chép tay về
nước, sau đó cho dịch ra tiếng Hi Lạp.
Đấy là các tantra-juga ở Alexandria, hay là quá trình hiện thực hóa
lớn đầu tiên của thời kì sách. Thời kì tantra là thời gian muộn hơn, khi
truyền thống không còn tồn tại trong mối quan hệ cá nhân giữa thầy-
học trò nữa, mà để tồn tại tiếp, người ta truyền lại tri thức vào văn bản,
tất nhiên phần lớn trong một hình thức không đầy đủ, bởi những người
ghi chép lại truyền thống cũng chỉ hiểu một cách hời hợt.
Còn một nỗi nguy hiểm lớn hơn. Kẻ gần người thầy thường là kẻ
khao khát tri thức và người thầy có quyền nói gì cho ai. Trong khi đó
sách lại mở ra trước mắt cả những kẻ tò mò và lừa đảo nữa.
Tantra là một nền tảng của thời kì đen tối. Trong nhiều góc độ đây
là khoảng thời gian tụt hậu, bị lạc hậu đi, khi các tư tưởng truyền thống
chuẩn bị cho những giấc ngủ đông dài, thu mình lại, sức hoạt động của
