Nỗi buồn của chiến tranh sẽ chẳng bao giờ nguôi ngoai. Tuy nhiên,
cuối cùng đó là khoảnh khắc báo hiệu “sự cứu vớt” nỗi buồn kia, khoảnh
khắc của một “cái chết” được tựu thành.
Bức tượng Quan Âm vùng Bizen quê hương đã làm sống lại trong tôi
bao nhiêu cuộc gặp gỡ ngẫu nhiên với nhiều người đi qua cuộc đời mình.
Điều đó đã được gửi gắm qua mùi nhang khói Việt Nam cùng với những
vòng hoa mà người Việt Nam kết lại, giờ đang chìm xuống đáy biển như
thể trượt đi. Đứa trẻ mất cha ở thôn làng Okayama ngày ấy đã được những
người xa lạ giúp đỡ để nói chuyện với những linh hồn dưới đáy biển. Trong
khoảnh khắc của một cuộc tế lễ vong linh, sự nối kết với những con xa lạ
và những tháng năm trôi dài chợt đong đầy nơi đây.
Tại nơi này, sáu mươi sáu năm trước, người cha ba mươi sáu tuổi đã bị
ngọn lửa bao bọc và chìm xuống đây. Bây giờ khi chắp tay khấn nguyện
trên biển cùng với nước mắt vì những kỷ niệm xa xưa tìm về, tôi đã bảy
mươi ba tuổi. Đứa con bảy tuổi được cha nắm chặt bàn tay nhỏ bé trong
ngày ly biệt từ khi nào đã tuổi tác chất chồng gấp hai lần tuổi mất của cha
mình.
従軍慰安婦, những người phụ nữ bị cưỡng ép làm đối tượng thỏa mãn
tình dục cho lính Nhật Bản trong Chiến tranh Trung – Nhật và Chiến tranh Thái Bình Dương.
