Chương V
Sức mạnh của vương quốc Đàng Ngoài
C
ó thể nhận xét rằng, Đàng Ngoài là một vương quốc hùng mạnh nếu
như sức mạnh thực sự không đối lập với số lượng binh sĩ. Số lượng quân
đồn trú không thể ít hơn 140.000 người, được huấn luyện kỹ càng và sử
dụng thành thạo loại vũ khí vốn được trang bị theo lối riêng của họ. Số
lượng quân có thể được tăng lên gấp đôi khi cần thiết. Nhưng nếu xem xét
lòng quả cảm của đám quân lính thì chúng ta khó lòng coi đây là một đội
quân hùng mạnh bởi sự ô hợp cũng như tinh thần chiến đấu thấp. Những
người chỉ huy phần lớn lại là hoạn quan nên rất thiếu vẻ oai phong. Vị tướng
thống lĩnh có thể tập hợp được 8.000 đến 10.000 chiến mã, 300 đến 400
chiến tượng. Lực lượng hải quân của ông ta gồm có 220 chiến thuyền lớn
nhỏ, hợp với đường sông hơn đường biển, đồng thời phù hợp với các hoạt
động thao diễn hơn là trên chiến trường. Mỗi thuyền có một khẩu đại bác
bắn đạn cỡ 4 pound, không có buồm nên buộc phải dùng tay chèo. Đội chèo
đứng lộ ra ngoài tầm bắn của đối phương, hứng chịu toàn bộ các đợt tấn
công lớn nhỏ bằng đủ các loại vũ khí. Quân đội Đàng Ngoài còn sử dụng
một đội 500 thuyền loại khác gọi là twinquaes
khá tốt và lướt nhanh, nhưng
lại quá yếu nếu ra chiến trận do chỉ được vá ghép bằng mành. Tuy nhiên,
loại thuyền này có thể chuyển vận lương thảo và quân sĩ rất tốt.
Năm ngoái tôi buộc phải đi Xiêm trên một chiếc thuyền kiểu này cùng với
ba người khác. Chủ thuyền người Trung Quốc đã bỏ chúng tôi lại trên một
hòn đảo chơ vơ ở vịnh Đàng Ngoài nên chúng tôi buộc phải chuyển phương
tiện, ơn Chúa, chúng tôi đã an toàn sau chuyến đi kéo dài 23 ngày và bất kỳ
ai nghe chuyện này cũng phải trầm trồ thán phục.
Người Đàng Ngoài có đủ loại súng và thần công, một số do họ tự chế tạo,
nhưng một số lớn mua từ người Bồ Đào Nha, Hà Lan và Anh. Thuốc súng
được cất trữ để sử dụng vào các dịp phù hợp.
