- Thầy vẫn tiếp tục với thông thiên học đến đâu rồi? tôi sẽ thích được
nghe thầy nói cho tôi nghe vì tôi đang bất hạnh.
- Có gì sai lầm à?
- Tất cả mọi sự. Tôi không thể sống và cũng không thể chết. Tất cả
đều có vẻ vô nghĩa và vớ vẩn.
Ông Lohe nhíu lại cái gương mặt trông ân cần thanh thản của ông. Tôi phải
thú nhận rằng, ngay cả cái gương mặt ân cần đó của ông cũng có phần bầu
bĩnh đã đặt tôi trong cái khôi hài thảm hại, và tôi không mong có được bất
cứ loại an ủi nào ở ông và sự khôn ngoan của ông. Tôi chỉ muốn nghe ông
nói thôi, để chứng tỏ sự khôn ngoan của ông là không có giá trị và để quấy
rầy ông vì cái trạng thái hạnh phúc và tín ngưỡng lạc quan của ông. Tôi
không có cái cảm giác sẵn sàng hoà giải với ông hay bất kỳ ai khác.
Nhưng con người đó không phải như là người tự thoả mãn và mê mải trong
cái học thuyết của ông ta như tôi đã nghĩ. Ông nhìn đến tôi với mối liên
quan thực sự và gật cái đầu đẹp đẽ của ông với tôi một cách buồn rầu.
- Cậu ốm rồi, ông bạn thân của tôi – ông nói giọng quả quyết – Có lẽ
chỉ là đau ốm thể xác thôi, và nếu như vậy, thì cậu cần phải chạy chữa ngay
đi. Thế thì cậu nên đi về miền quê, làm việc nhiều và đừng ăn bất cứ loại
thịt nào cả. Nhưng tôi không nghĩ nó có thế. Cậu còn bệnh tinh thần nữa.
- Thầy nghĩ như thế sao?
- Phải. Cậu bị khốn đốn từ sự bệnh hoạn, tiếc thay, đó là cái bệnh theo
mốt, và đó là căn bệnh tình cờ gặp gỡ mỗi ngày trong những người đa sầu
đa cảm. Nó có liên quan đến việc bất ổn luân lý và cũng có thể gọi là chủ
nghĩa cá nhân hoặc nỗi cô đơn chỉ có trong tưởng tượng. Sách vở hiện thời
có đầy dẫy điều đó. Chính điều đó nó có luồn lọt trong sự tưởng tượng của
cậu, cậu bị cô lập, không ai quan tâm đến cậu và không ai hiểu cậu. Tôi nói
có đúng không?
- Gần như thế - tôi thú nhận với sự ngạc nhiên.
- Nghe đây, đối với kẻ nào khốn khổ với căn bệnh này thì chỉ cần hai
lần thất vọng đủ khiến cho họ tin rằng không có sự liên kết giữa họ với
người khác, rằng tất cả thiên hạ đều đi lang thang trong một trạng thái hoàn
