I. TAMAN
T
aman là một thành phố nhỏ tồi tệ nhất trong tất cả các thành phố duyên
hải của nước Nga. Tôi đã suýt chết đói ở đó, và tệ hơn, người ta còn muốn
dìm chết tôi nữa cơ. Tôi đi xe ngựa trạm tới nơi vào lúc đêm đã khuya.
Người đánh xe dừng chiếc xe tam mã mệt lử trước cổng một ngôi nhà đá
độc nhất ở ngay bên đường đi vào thành phố. Nghe tiếng chuông ngựa leng
keng, một anh lính gác người Kôdắc miền Hắc Hải, hét toáng lên, giọng thô
lỗ của người còn ngái ngủ: "Ai đến đấy!" Một trung sĩ người Kôdắc và một
anh dân vệ bước ra. Tôi giải thích cho họ biết tôi là sĩ quan đang trên
đường tới đơn vị tác chiến theo công lệnh, và đòi được xếp vào một căn hộ
do nhà nước đài thọ. Người dân vệ dẫn chúng tôi qua khắp các phố, nhưng
không thể nào tìm được một túp lều còn rảnh rỗi. Trời thì rét mà đã ba đêm
nay tôi chưa được ngủ tôi thấy kiệt lực nên bắt đầu nổi cáu: "Ðồ kẻ cướp,
hãy dẫn tao đi đâu thì dẫn, đến nhà quỷ nhà ma nào cũng được, miễn là còn
chỗ!" - tôi hét lên. "Cũng còn một cái nhà xấu xí đấy, - người dân vệ gãi tai
đáp, - chỉ sợ quan lớn không vừa ý; chỗ ấy tệ mạt lắm!". Không hiểu rõ ý
nghĩa lời sau cùng của anh ta, nên tôi cứ ra lệnh dẫn tôi đến đấy; sau khi đã
len lỏi hồi lâu qua những cái hẻm chật chội bẩn thỉu mà hai bên chỉ toàn là
những bờ dậu đổ nát, chúng tôi tới một ngôi nhà nhỏ ở sát ngay bờ biển.
Trăng rằm chiếu sáng mái nhà bằng lau và những mảng vách trắng của
căn nhà tôi mới đến; trong cái sân có tường bao quanh xây bằng đá hộc còn
có một túp lều khác nữa xiêu vẹo, bé hơn và cũ hơn đứng kề sát bên căn lều
này. Nó nằm gần như sát ngay mép bờ dốc đi xuống biển, và ở phía dưới,
những ngọn sóng xanh sẫm vỗ vào bờ rì rào không ngớt. Trăng yên tĩnh
nhìn xuống mặt nước xáo động nhưng ngoan ngoãn, và nhờ ánh trăng tôi có
thể nhận thấy ở nơi cách xa bờ có hai chiếc tàu với những sợi dây đen
chằng chịt như mạng nhện, lặng lẽ in hình trên chân trời nhạt. "Có tàu đậu
ngoài bến, - tôi nghĩ, sáng mai mình sẽ đi Ghêlengích".
